İvermektin Nedir?
İvermektin, toprak bakterisi Streptomyces avermitilis'ten türetilen, yarı sentetik bir antiparaziter ajandır. Avermektin adı verilen, geniş spektrumlu ve güçlü antiparaziter maddeler grubuna aittir.
Etki Mekanizması
İvermektin, omurgasızların kas ve sinir hücrelerinde bulunan glutamat kapılı klorür iyon kanallarına seçici ve yüksek afinite ile bağlanır. Bu bağlanma, hücre zarının klorür iyonlarına geçirgenliğini artırır ve hücrenin hiperpolarizasyonuna yol açar. Sonuç olarak, parazit felç olur ve ölür. İvermektin, memelilerde terapötik dozlarda güvenlidir çünkü memeli glutamat kapılı klorür kanalları sadece beyin ve omurilikte bulunur ve ivermektin kan-beyin bariyerini etkili bir şekilde geçemez.
İnsanlarda Kullanım Alanları
İvermektin, insanlarda çeşitli paraziter hastalıkların tedavisinde kullanılır. Başlıca kullanım alanları şunlardır:
- Bağırsak Kurtları: Strongiloidiyazis, askariyazis, trişuriyazis ve enterobiyazis gibi bağırsak solucanı enfeksiyonları. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), strongiloidiyazis için ivermektini tercih edilen ilaç olarak kabul etmektedir.
- Nehir Körlüğü (Onkoserkiyazis): Onchocerca volvulus'un neden olduğu bu ciddi paraziter hastalığın tedavisinde yaygın olarak kullanılır.
- Lenfatik Filarizis: Lenfatik sistemi etkileyen ve fil hastalığı olarak da bilinen bu tropikal hastalığın tedavisinde kullanılır.
- Uyuz: Sarcoptes scabiei akarlarının neden olduğu uyuz enfeksiyonunun tedavisinde oral veya topikal olarak kullanılabilir.
- Baş Biti: Baş biti istilasının topikal tedavisinde kullanılır.
- Rozasea: Ciltte kızarıklık ve iltihaplanmaya neden olan rozasea tedavisinde topikal krem formları mevcuttur.
Yan Etkileri ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
İvermektin genellikle iyi tolere edilen bir ilaç olsa da, bazı yan etkileri olabilir. Yaygın yan etkiler arasında baş ağrısı, kas ağrıları, baş dönmesi, mide bulantısı, ishal ve hafif cilt döküntüsü bulunur. Daha ciddi yan etkiler nadir olmakla birlikte, göz ağrısı veya kızarıklık, görme sorunları, şiddetli cilt döküntüsü, konfüzyon, denge sorunları, ateş, lenf bezlerinde şişlik, karın ağrısı, eklem ağrısı, el ve ayaklarda şişlik, hızlı kalp atışı ve nefes darlığı görülebilir. Özellikle Loa loa paraziti ile yoğun enfekte hastalarda ensefalopati gibi ciddi yan etkiler bildirilmiştir.
İvermektin, 5 yaşından küçük veya 15 kilogramdan daha az ağırlığa sahip çocuklarda, karaciğer veya böbrek hastalığı olan kişilerde kontrendike olabilir. Hamilelik sırasındaki güvenliği belirsizdir. Doz aşımı durumunda mide bulantısı, kusma, ishal, düşük tansiyon, alerjik reaksiyonlar, baş dönmesi, denge sorunları, nöbetler, koma ve hatta ölüm gibi ciddi sonuçlar ortaya çıkabilir.
COVID-19 Tedavisindeki Durumu
İvermektin, COVID-19 enfeksiyonunun tedavisi veya önlenmesi için FDA tarafından onaylanmamıştır. Mevcut klinik çalışma verileri, ivermektinin insanlarda COVID-19'a karşı etkili olduğunu göstermemektedir. Bu ilacın COVID-19 için yanlış kullanımı ciddi yan etkilere yol açabilir.