Lupus Nedir?
Lupus, vücudun bağışıklık sisteminin kendi sağlıklı doku ve organlarına yanlışlıkla saldırması sonucu ortaya çıkan kronik bir otoimmün hastalıktır. Bu durum, vücudun çeşitli bölgelerinde iltihaplanmaya ve hasara yol açabilir. Halk arasında “Kelebek Hastalığı” olarak da bilinen lupus, en sık görülen otoimmün hastalıklardan biridir. Lupusun en yaygın türü Sistemik Lupus Eritematozus (SLE) olup, vücudun birçok farklı sistemini etkileyebilir; bunlar arasında cilt, eklemler, böbrekler, kalp, akciğerler, kan hücreleri ve sinir sistemi bulunur.
Lupusun Nedenleri Nelerdir?
Lupusun kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak genetik yatkınlık, çevresel faktörler ve hormonal değişikliklerin birleşimi hastalığın ortaya çıkmasında rol oynadığı düşünülmektedir. Hastalığı tetikleyebilecek çevresel faktörler arasında şunlar yer alır:
- Güneş ışınlarına aşırı maruz kalma (ultraviyole ışınlar)
- Bazı enfeksiyonlar (özellikle viral enfeksiyonlar)
- Yoğun stres
- Bazı ilaçlar (ilaca bağlı lupus türüne neden olabilir)
- Sigara kullanımı
Kadınlarda erkeklere göre yaklaşık 9 kat daha sık görülmesi ve genellikle üreme çağındaki kadınları etkilemesi, hormonların (özellikle östrojenin) rolünü düşündürmektedir.
Lupus Belirtileri
Lupus belirtileri kişiden kişiye büyük farklılıklar gösterebilir ve hastalığın şiddetine göre değişir. Belirtiler genellikle ataklar halinde ortaya çıkar ve zaman zaman hafifleyebilir. En yaygın belirtiler şunlardır:
- Eklem ağrısı ve şişliği (özellikle küçük eklemlerde)
- Aşırı yorgunluk ve halsizlik
- Yüzde kelebek şeklinde döküntü (burun ve yanaklar üzerinde)
- Güneş ışığına karşı hassasiyet (fotosensitivite)
- Ateş ve kilo kaybı
- Saç dökülmesi
- Ağızda ve burunda yaralar
- Böbrek tutulumuna bağlı idrarda protein kaçağı veya ödem
- Göğüs ağrısı ve nefes darlığı (akciğer veya kalp tutulumu)
- Sinir sistemi bozuklukları (baş ağrısı, hafıza sorunları)
Tanı ve Tedavi
Lupus tanısı, hastanın tıbbi geçmişi, fiziksel muayene ve çeşitli laboratuvar testlerinin (özellikle antinükleer antikor - ANA testi) değerlendirilmesiyle konulur. Lupusun kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Ancak tedavi, hastalığın ilerlemesini durdurmak, semptomları kontrol altına almak, alevlenmeleri azaltmak ve organ hasarını önlemek amacıyla kişiye özel olarak planlanır. Tedavide genellikle iltihaplanmayı azaltan kortikosteroidler ve bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanılır. Erken tanı ve uygun tedavi, hastaların yaşam kalitesini artırmada ve ciddi komplikasyonları önlemede büyük önem taşır.