Melanom, cilt hücrelerinde başlayan ve genellikle melanin üreten melanosit adı verilen hücrelerden kaynaklanan bir cilt kanseri türüdür. Cilt kanserlerinin en agresif ve ölümcül olanı olarak bilinir. Ancak erken teşhis ve tedavi ile iyileşme şansı oldukça yüksektir.
Melanom Neden Oluşur?
Melanomun oluşumunda en önemli risk faktörü ultraviyole (UV) radyasyonuna maruz kalmaktır. Bu radyasyon, güneş ışınlarından veya solaryum gibi yapay kaynaklardan gelebilir. UV ışınları, cilt hücrelerinin DNA'sında hasara yol açarak mutasyonlara neden olabilir ve bu mutasyonlar zamanla kansere dönüşebilir.
Diğer risk faktörleri şunlardır:
- Ailesel yatkınlık: Ailede melanom öyküsü olan kişilerde risk artar.
- Açık ten rengi: Güneşe karşı daha hassas olan açık tenli, çilli ve kızıl saçlı kişilerde risk daha yüksektir.
- Çok sayıda veya atipik (düzensiz şekilli) benler: Vücutta çok sayıda benin olması veya bu benlerin normalden farklı bir görünüme sahip olması melanom riskini artırır.
- Geçmişte güneş yanığı öyküsü: Özellikle çocukluk ve gençlik döneminde yaşanan şiddetli güneş yanıkları melanom riskini artırabilir.
- Zayıf bağışıklık sistemi: Organ nakli geçirmiş veya bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullanan kişilerde risk artabilir.
Melanomun Belirtileri Nelerdir?
Melanom genellikle mevcut bir benin değişmesiyle veya yeni bir lezyon olarak ortaya çıkar. Melanomu tanımak için ABCDE kuralı kullanılır:
- A (Asymmetry - Asimetri): Ben veya lezyonun iki yarısı birbirinden farklıdır.
- B (Border - Kenar): Ben veya lezyonun kenarları düzensiz, girintili çıkıntılı veya bulanıktır.
- C (Color - Renk): Ben veya lezyonun rengi homojen değildir; farklı renk tonları (kahverengi, siyah, kırmızı, beyaz, mavi) içerebilir.
- D (Diameter - Çap): Ben veya lezyonun çapı genellikle 6 milimetreden büyüktür, ancak daha küçük melanomlar da görülebilir.
- E (Evolving - Değişim): Ben veya lezyonun şekli, boyutu, rengi veya kaşıntı, kanama gibi özelliklerinde zamanla değişiklikler olur.
Bu belirtilerden herhangi birini fark ettiğinizde, bir dermatoloğa başvurmanız önemlidir. Erken teşhis, tedavinin başarısı için kritik öneme sahiptir.
Melanomdan Korunma Yolları
Melanomdan korunmanın en etkili yolu, UV radyasyonuna maruz kalmayı sınırlamaktır:
- Güneşten korunma: Güneşin en dik olduğu saatlerde (10:00-16:00) doğrudan güneş ışığına maruz kalmaktan kaçının.
- Güneş kremi kullanımı: Dışarı çıkmadan en az 20 dakika önce, geniş spektrumlu (UVA ve UVB korumalı) ve en az SPF 30 olan bir güneş kremi sürün. Güneş kremini her iki saatte bir ve terledikten veya yüzdükten sonra tekrarlayın.
- Koruyucu giysiler: Güneşten korunmak için şapka, güneş gözlüğü ve uzun kollu giysiler kullanın.
- Solaryumdan kaçınma: Solaryum cihazları yüksek düzeyde UV radyasyonu yayar ve melanom riskini önemli ölçüde artırır.
- Düzenli cilt kontrolü: Vücudunuzdaki benleri düzenli olarak kontrol edin ve herhangi bir değişiklik fark ederseniz doktorunuza başvurun.
Melanom, erken fark edildiğinde tedavi edilebilir bir hastalıktır. Cilt sağlığınıza dikkat ederek ve risk faktörlerini azaltarak kendinizi koruyabilirsiniz.