Palyatif bakım, yaşamı tehdit eden veya ciddi kronik hastalıklara sahip bireylerin ve ailelerinin yaşam kalitesini artırmaya odaklanan, kapsamlı ve bütüncül bir sağlık hizmetidir. Bu yaklaşım, hastalığın teşhis edildiği andan itibaren, iyileştirici tedavilerle birlikte veya tek başına uygulanabilir. Temel amacı, hastanın fiziksel, psikolojik, sosyal ve manevi ihtiyaçlarını karşılayarak acılarını dindirmek ve konforunu sağlamaktır.
Palyatif Bakımın Amaçları Nelerdir?
- Semptom Kontrolü: Ağrı, nefes darlığı, bulantı, yorgunluk, iştahsızlık gibi hastalığa bağlı ortaya çıkan fiziksel semptomları ve tedavinin yan etkilerini en aza indirmek veya gidermek.
- Yaşam Kalitesini Artırma: Hastanın günlük yaşam aktivitelerini sürdürmesine yardımcı olarak genel yaşam kalitesini yükseltmek.
- Psikolojik ve Duygusal Destek: Hastalığın getirdiği kaygı, depresyon ve stresle başa çıkmalarına yardımcı olmak, hem hastaya hem de hasta yakınlarına psikososyal destek sağlamak.
- Bütüncül Yaklaşım: Hastanın sadece fiziksel değil, aynı zamanda duygusal, sosyal ve manevi ihtiyaçlarını da göz önünde bulundurarak kapsamlı bir bakım sunmak.
- Hasta ve Aile Eğitimi: Hastalık süreci, tedavi seçenekleri ve bakım yöntemleri hakkında hasta ve yakınlarını bilgilendirmek, sürece aktif katılımlarını sağlamak.
Kimler Palyatif Bakıma İhtiyaç Duyar?
Palyatif bakım, sadece yaşamın son dönemindeki hastalara özgü değildir. Ciddi ve kronik bir hastalıkla yaşayan her yaştan birey, hastalığın herhangi bir aşamasında bu hizmetten faydalanabilir. Özellikle aşağıdaki durumdaki hastalar palyatif bakıma ihtiyaç duyabilir:
- Kanser hastaları (her evrede)
- İleri evre kalp, böbrek, karaciğer ve solunum yetmezliği olanlar
- Alzheimer, demans, Parkinson, ALS gibi nörolojik dejeneratif hastalığı olanlar
- Felç (inme) geçirmiş bireyler
- Yatağa bağımlı, yatak yarası olan veya beslenme desteğine ihtiyaç duyan hastalar
Palyatif Bakım Neleri Kapsar?
Palyatif bakım, hastanın bireysel ihtiyaçlarına göre kişiselleştirilmiş bir planla sunulur ve multidisipliner bir ekip tarafından sağlanır. Bu ekipte doktorlar, hemşireler, diyetisyenler, psikologlar, fizyoterapistler ve sosyal hizmet uzmanları gibi çeşitli sağlık profesyonelleri yer alır.
Palyatif bakımın kapsadığı başlıca hizmetler şunlardır:
- Ağrı yönetimi ve diğer semptomların kontrolü
- Solunumun rahatlatılması
- Beslenme desteği
- Psikolojik ve duygusal danışmanlık
- Fizik tedavi ve rehabilitasyon
- Hasta ve aile üyeleri için eğitim ve destek
- Gerekirse son dönem bakımı ve yas süreci desteği
Palyatif bakım; hastanelerde, özel bakım merkezlerinde, huzurevlerinde veya hastanın evinde de uygulanabilir. Önemli olan, hastanın yaşam kalitesini artırmak ve rahat bir süreç geçirmesini sağlamaktır.