Abhazlar Kimdir?
Abhazlar (Abhazca: Аҧсуа, Apsva veya Apsua), Kuzeybatı Kafkasya'da, Karadeniz'in doğu kıyısında yer alan Abhazya'nın yerli halkıdır. Kendilerine "apsua", ülkelerine ise "Apsny" (Canlar Ülkesi) adını verirler. Tarihsel olarak "Abeşla", "Abadza", "Azeha", "Aphaza" gibi isimlerle de anılmışlardır. Abhazya dışında en büyük Abhaz nüfusu Türkiye'de bulunmaktadır; ataları 19. yüzyılda Rusya tarafından sürgün edilen "Muhacirun" olarak bilinen binlerce Abhaz, Osmanlı İmparatorluğu'na göç etmiştir. Ayrıca Rusya, Kazakistan, Ukrayna, Suriye, Almanya ve Hollanda gibi ülkelerde de Abhaz diasporası mevcuttur.
Abhazya ve Tarihi
Abhazya (Abhazca: Аҧсны, Gürcüce: აფხაზეთი), Gürcistan'ın kuzeybatısında, Karadeniz'in doğusunda yer alan tarihsel bir bölge ve ülkedir. Antik çağlardan itibaren bu topraklarda yaşayan Abhazların ataları, MÖ 3. binyılda megalitik kültürün yaratıcıları olarak kabul edilir ve MÖ 8-7. yüzyıllarda demir üretimi ve işlemede öncü olmuşlardır. MÖ 9. ve 6. yüzyıllar arasında antik Kolhis krallığının bir parçası olan bölge, daha sonra Bizans ve Roma uygarlıklarıyla kültürel etkileşim içinde olmuştur.
- Abhaz Krallığı: 8. yüzyılda Abhaz prensleri Bizans İmparatorluğu'ndan özerklik kazanmış ve II. Leon "Abhaz Kralı" unvanını alarak başkentini Kutaisi'ye taşımıştır. 10. yüzyılın sonlarında Abhaz Krallığı, Gürcü Bagratid hanedanlığı ile birleşmiştir.
- Rus ve Sovyet Dönemi: 19. yüzyılda Çarlık Rusyası'nın Kafkasya'yı ele geçirmesiyle Abhazya, 1810'da Rusya'nın korumasına girmiştir. 1864'te Kafkas-Rus Savaşı'nın sona ermesi ve ardından yaşanan ayaklanmalar sonucunda büyük bir Abhaz nüfusu Osmanlı topraklarına sürgün edilmiştir.
- Güncel Statü: 1990'ların başında yaşanan savaşın ardından Abhazya, 1992'de bağımsızlığını ilan etmiştir. Ancak bu bağımsızlık, uluslararası alanda sınırlı sayıda ülke tarafından tanınmaktadır ve tartışmalı bir statüye sahiptir.
Abhaz Dili ve Kültürü
Abhazca (Abhazca: аҧсуа бызшәа), Kuzeybatı Kafkas dillerinden biridir ve Abazaca ile çok yakındır. Aynı zamanda Adıgece, Kabardey-Çerkesce ve soyu tükenmiş Ubıh dili ile akrabadır. Dünyanın en eski ve arkaik dillerinden biri olarak kabul edilen Abhazca, Abhazya Cumhuriyeti'nin Rusça ile birlikte resmi dilidir. Abhaz alfabesi 64 harften oluşur ve Kiril alfabesine dayanır.
Abhaz kültürü, "Apsuara" adı verilen köklü gelenek ve göreneklerle şekillenmiştir. Bu kültürde dayanışma, konukseverlik ve yaşlılara saygı büyük önem taşır. Kadınların toplumdaki yeri güçlüdür; erkekler gibi at binebilir, misafirlerle oturabilir ve karar alma süreçlerinde söz sahibi olabilirler. Abhazların zengin folklorunda Nart destanları ve Abrskil efsaneleri önemli bir yer tutar. Geleneksel müzik aletleri arasında aphyartsa (iki telli yaylı), ayumaa (arp) ve aç'arp'yn (flüt) bulunur. Abhaz mutfağının önemli bir unsuru ise acıka adı verilen kırmızı biber salçasıdır.