Bant Daraltma Nedir?
Bant daraltma (bandwidth throttling), internet servis sağlayıcıları (İSS) veya devlet kurumları tarafından, belirli internet sitelerine, uygulamalara veya hizmetlere giden veri trafiğinin hızının bilinçli olarak düşürülmesi işlemidir. Bu uygulama, ilgili platformlara tamamen erişimi engellemez; ancak veri akışını kısıtlayarak kullanıcıların içeriklere ulaşmasını oldukça yavaş ve zor hale getirir.
Bant Daraltma Nasıl Çalışır?
İnternet trafiği, cihazlar arasında küçük veri paketleri halinde iletilir. İnternet altyapısını kontrol eden İSS'ler veya yetkili kurumlar, bu veri paketlerini çeşitli yöntemlerle analiz edebilir. Ardından, seçili hedeflere giden veya hedeflerden gelen paketlerin anlık olarak belirli bir miktarı geçemeyecek şekilde düzenlenmesiyle bant daraltma uygulanır. Bu teknikler arasında Derin Paket İncelemesi (DPI), IP tabanlı kısıtlamalar, port bazlı filtreleme ve Hizmet Kalitesi (QoS) politikaları yer alabilir. Bir siteye olan talep, belirlenen sınırı aştığında, o siteyle olan paket alışverişinin ortalama hızı düşer ve kullanıcılar siteye ya çok yavaş erişir ya da hiç erişemez hale gelir.
Bant Daraltma Neden Uygulanır?
Bant daraltmanın uygulanmasının çeşitli nedenleri bulunmaktadır:
- Ağ Yönetimi ve Optimizasyon: Ağdaki yoğunluğu dengelemek ve altyapıyı optimize etmek amacıyla, özellikle yoğun saatlerde uygulanabilir.
- İçerik Kısıtlaması ve Sansür: Belirli içeriklere erişimi kısıtlamak veya yanlış bilgilerin yayılmasını önlemek amacıyla devlet kurumları tarafından uygulanabilir. Türkiye'de bu durum, özellikle sosyal medya platformlarına yönelik olarak "Dezenformasyon Yasası" kapsamında gündeme gelmiştir.
- Telif Hakkı İhlallerini Engelleme: Telif hakkı ihlali içeren içeriklerin yayılmasını önlemek için kullanılabilir.
- Kullanım Kotaları: Bazı İSS'ler, belirli bir veri kullanım limitini aşan kullanıcıların bağlantı hızını düşürebilir.
- Ticari Rekabet: Nadiren de olsa, İSS'ler kendi hizmetlerine rakip olan içerik sağlayıcıların trafiğini yavaşlatarak ticari avantaj sağlamaya çalışabilir.
Kullanıcılar Üzerindeki Etkileri
Bant daraltma, kullanıcıların internet deneyimini olumsuz etkiler. Web siteleri ve uygulamalar daha yavaş yüklenir, video ve görsel içeriklerin açılması gecikir ve genel olarak internet bağlantısı yavaşlamış gibi hissedilir. Kullanıcılar, genel internet hızlarında bir sorun olmamasına rağmen belirli sitelere erişimde zorluk yaşayabilir.
Bant Daraltma Nasıl Aşılır?
Bant daraltmayı aşmanın en yaygın ve etkili yollarından biri Sanal Özel Ağ (VPN) kullanmaktır. VPN, internet trafiğinizi şifreleyerek farklı bir sunucu üzerinden yönlendirir. Bu sayede, İSS'niz veya diğer yetkili kurumlar, hangi içeriğe eriştiğinizi tespit edemez ve dolayısıyla belirli bir içeriğe yönelik bant daraltma uygulayamaz. VPN kullanımı, internet hızınızın VPN'siz duruma göre arttığını gösteriyorsa, bağlantınızın daraltıldığına dair güçlü bir işaret olabilir.