Botnet Nedir?
“Botnet” terimi, “robot” ve “ağ” kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir. Siber güvenlik bağlamında botnet, siber suçlular tarafından uzaktan kontrol edilen, kötü amaçlı yazılımlarla ele geçirilmiş bilgisayar ve diğer internete bağlı cihazlardan (akıllı telefonlar, IoT cihazları vb.) oluşan geniş bir ağdır. Bu ele geçirilmiş cihazlara “bot” veya “zombi bilgisayar” adı verilir.
Botnet Nasıl Çalışır?
Bir botnet oluşturma süreci genellikle birkaç aşamada gerçekleşir:
- Bulaşma: Siber suçlular, kullanıcıların cihazlarına kötü amaçlı yazılım (genellikle Truva atı virüsleri) bulaştırmak için güvenlik açıklarından yararlanır. Bu, genellikle oltalama (phishing) e-postaları, virüslü ekler veya yazılım güvenlik açıkları aracılığıyla yapılır.
- Ele Geçirme ve Kontrol: Kötü amaçlı yazılım cihaza bulaştığında, cihaz bir bot haline gelir ve bot yöneticisi (bot herder veya bot master) tarafından uzaktan kontrol edilebilir.
- Komuta ve Kontrol (C&C): Bot yöneticisi, botnet'i uzak bir komuta ve kontrol (C&C) sunucusu aracılığıyla yönetir ve botlara belirli eylemleri gerçekleştirmeleri için komutlar gönderir. Bu iletişim, merkezi istemci-sunucu veya eşler arası (P2P) modellerle sağlanabilir.
- Saldırı: Bot yöneticisi, botnet'in toplu gücünü kullanarak büyük ölçekli siber saldırılar başlatır.
Botnet Saldırılarının Türleri ve Kullanım Alanları
Botnetler, çeşitli kötü niyetli faaliyetler için kullanılır. En yaygın kullanım alanları şunlardır:
- Dağıtılmış Hizmet Reddi (DDoS) Saldırıları: Bir web sitesini veya sunucuyu aşırı trafikle boğarak erişilemez hale getirme.
- Spam Gönderme: Büyük hacimlerde istenmeyen e-postalar (spam) gönderme.
- Oltalama (Phishing) Dolandırıcılığı: Güvenilir kişi veya kuruluşları taklit ederek hassas bilgileri çalma.
- Kötü Amaçlı Yazılım Dağıtımı: Daha fazla cihaza kötü amaçlı yazılım yayma.
- Kimlik Bilgisi Doldurma (Credential Stuffing): Çalınan kullanıcı adları ve şifrelerle hesaplara yetkisiz erişim sağlama.
- Bilgi Hırsızlığı: Kişisel veya kurumsal verileri çalma.
Bazı durumlarda, siber suçlular botnetlere erişimi diğer suçlulara kiralayabilir veya satabilir.
Cihazınızın Botnet Parçası Olduğunu Nasıl Anlarsınız?
Cihazınızın bir botnet'in parçası olduğuna dair bazı işaretler şunlar olabilir:
- İnternet hızında ani düşüşler ve bant genişliği kullanımında artış.
- Antivirüs yazılımından gelen uyarılar.
- Sistem dosyalarında istenmeyen veya beklenmeyen değişiklikler.
Botnet Saldırılarından Korunma Yöntemleri
Botnet saldırılarına karşı tam bir garanti olmasa da, riskleri azaltmak için alınabilecek önemli önlemler vardır:
- Güncel Antivirüs/Anti-malware Yazılımı Kullanın: Cihazlarınızı kötü amaçlı yazılımlara karşı korumak için güvenilir bir antivirüs programı yükleyin ve düzenli olarak güncelleyin.
- Yazılımlarınızı Güncel Tutun: İşletim sistemleri ve tüm uygulamalar için güvenlik güncellemelerini düzenli olarak yükleyin.
- Şüpheli Bağlantılardan ve E-postalardan Kaçının: Bilinmeyen kaynaklardan gelen e-postalardaki ekleri açmaktan veya bağlantılara tıklamaktan kaçının.
- Güçlü Şifreler ve İki Faktörlü Kimlik Doğrulama (2FA) Kullanın: Hesaplarınız için karmaşık ve benzersiz şifreler belirleyin, mümkün olan her yerde 2FA'yı etkinleştirin.
- Güvenlik Duvarı Kullanın: Ağınızı yetkisiz erişimden korumak için güvenlik duvarı kullanın.
Unutulmamalıdır ki, arama motorları gibi bazı yasal kuruluşlar da kullanıcı deneyimini iyileştirmek amacıyla botnet benzeri yapılar kullanabilir, ancak bunlar denetlenir ve kötü niyetli değildir.