Dispepsi, genellikle üst karın bölgesinde hissedilen bir grup rahatsız edici semptomla karakterize edilen bir durumdur. Halk arasında daha çok 'hazımsızlık' olarak bilinse de, dispepsi sadece yemek sonrası hissedilen bir rahatsızlıktan daha fazlasını ifade eder. Bu durum, sindirim sisteminin üst kısmında, yani yemek borusu, mide ve onikiparmak bağırsağında meydana gelen çeşitli sorunları kapsayabilir.
Dispepsinin Yaygın Belirtileri Nelerdir?
Dispepsi belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir, ancak en sık görülen semptomlar şunlardır:
- Üst Karın Ağrısı veya Rahatsızlığı: Mide bölgesinde yanma, sızlama veya künt bir ağrı şeklinde hissedilebilir.
- Erken Doyma Hissi: Az miktarda yemek yedikten sonra bile kişinin kendini tok hissetmesi.
- Şişkinlik: Yemek yedikten sonra veya gün içinde karında şişkinlik hissi.
- Mide Bulantısı: Özellikle yemeklerden sonra ortaya çıkabilen bulantı hissi.
- Gaz: Aşırı gaz çıkarma ihtiyacı veya gazın rahatsızlık vermesi.
- Geğirme: Normalden daha sık geğirme.
- İştahsızlık: Yemek yeme isteğinde azalma.
Bu belirtiler sürekli olabileceği gibi, aralıklı olarak da ortaya çıkabilir. Bazı kişilerde belirli yiyecekleri yedikten sonra şiddetlenebilir.
Dispepsinin Olası Nedenleri
Dispepsinin altında yatan birçok farklı neden olabilir. Bu nedenler arasında:
- Fonksiyonel Dispepsi: Bu, dispepsinin en yaygın türüdür ve altta yatan belirgin bir yapısal veya biyokimyasal neden bulunamaması durumunda kullanılır. Midenin hareketlerindeki veya sinirsel hassasiyetindeki değişikliklerle ilişkilendirilebilir.
- Mide Ülseri veya Gastrit: Mide zarının iltihaplanması (gastrit) veya mide duvarında oluşan yaralar (ülserler) dispepsiye neden olabilir.
- Helicobacter pylori Enfeksiyonu: Bu bakteri, mide zarında iltihaplanmaya ve ülserlere yol açarak dispepsi belirtilerine neden olabilir.
- Gastroözofageal Reflü Hastalığı (GERD): Mide içeriğinin yemek borusuna geri kaçması, göğüs yanması ve dispepsi benzeri semptomlara yol açabilir.
- Safra Kesesi Hastalıkları: Safra taşları veya safra kesesi iltihabı da üst karın ağrısı ve dispepsiye neden olabilir.
- İlaçlar: Bazı ağrı kesiciler (özellikle NSAID'ler), antibiyotikler ve demir takviyeleri mideyi tahriş ederek dispepsiye yol açabilir.
- Stres ve Anksiyete: Psikolojik faktörler, sindirim sistemi üzerinde doğrudan etki ederek dispepsi belirtilerini tetikleyebilir veya şiddetlendirebilir.
- Yeme Alışkanlıkları: Hızlı yemek yeme, aşırı yeme, baharatlı veya yağlı gıdalar tüketme, alkol ve kafein alımı da dispepsiye katkıda bulunabilir.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Dispepsi belirtileri genellikle yaşam kalitesini düşürebilir. Eğer belirtileriniz şiddetliyse, uzun süredir devam ediyorsa veya aşağıdaki alarm semptomlarından herhangi birini yaşıyorsanız mutlaka bir doktora başvurmanız önemlidir:
- Aşırı kilo kaybı
- Yutma güçlüğü
- Kusma (özellikle kanlı veya kahve telvesi gibi görünen)
- Dışkıda kan veya siyah, katran gibi dışkılama
- Yutkunurken veya yemek yerken şiddetli ağrı
- Yeni başlayan ve 45 yaş üstü kişilerde görülen dispepsi belirtileri
Doktorunuz, belirtilerinizi değerlendirerek ve gerekli görürse endoskopi, ultrason gibi tetkikler isteyerek dispepsinin nedenini belirleyecek ve uygun tedavi yöntemini önerecektir. Tedavi, altta yatan nedene yönelik olabileceği gibi, yaşam tarzı değişiklikleri, diyet önerileri ve ilaç tedavisi de içerebilir.