Elektroensefalografi (EEG), beynin elektriksel aktivitesini ölçmek ve kaydetmek için kullanılan non-invaziv bir nörogörüntüleme tekniğidir. Beynimizdeki milyarlarca nöronun sürekli olarak birbirleriyle iletişim kurması sonucu ortaya çıkan elektriksel sinyaller, kafatasının dışından hassas elektrotlar aracılığıyla algılanır ve kaydedilir. Bu kayıtlar, beyin dalgaları olarak adlandırılır ve farklı beyin durumlarını (uyku, uyanıklık, dikkat vb.) ve çeşitli nörolojik bozuklukları yansıtabilir.
EEG Nasıl Çalışır?
EEG işlemi oldukça basittir ve genellikle hastanın rahatsızlık duymayacağı bir prosedürdür. İşlem öncesinde, hastanın saçları temizlenir ve elektrotların cilde daha iyi yapışmasını sağlamak için özel bir jel veya macun kullanılır. Bu elektrotlar, genellikle bir başlık üzerine yerleştirilmiş veya tek tek bantlarla kafatasının belirli bölgelerine sabitlenmiştir. Elektrotların yerleşimi, uluslararası standartlara göre belirlenmiş 10-20 sistemi gibi yöntemlerle yapılır. Bu sistem, beyin bölgelerinin standart bir şekilde temsil edilmesini sağlar.
Elektrotlar, beyinden yayılan çok zayıf elektriksel sinyalleri algılar. Bu sinyaller, bir amplifikatör aracılığıyla güçlendirilir ve bir bilgisayar ekranında grafiksel olarak gösterilir. Kaydedilen bu grafikler, beyin dalgalarını temsil eder. Farklı frekanslardaki beyin dalgaları, farklı beyin durumlarıyla ilişkilidir:
- Delta Dalgaları: Genellikle derin uyku sırasında görülür.
- Teta Dalgaları: Hafif uyku, meditasyon veya derin düşünce durumlarında ortaya çıkar.
- Alfa Dalgaları: Rahat ve uyanık bir durumda, gözler kapalıyken baskındır.
- Beta Dalgaları: Aktif düşünme, problem çözme ve uyanıkken görülen yüksek frekanslı dalgalardır.
- Gama Dalgaları: Yüksek bilişsel işlevler, öğrenme ve hafıza ile ilişkilidir.
EEG kaydı sırasında hastadan çeşitli görevler yapması istenebilir. Örneğin, gözlerini açıp kapatması, derin nefes alması veya belirli görsel veya işitsel uyaranlara tepki vermesi istenebilir. Bu testler, beyin aktivitesinin farklı durumlardaki değişimlerini gözlemlemek için yapılır.
EEG'nin Kullanım Alanları
EEG, nöroloji alanında geniş bir kullanım yelpazesine sahiptir:
- Epilepsi Teşhisi: EEG, epilepsi nöbetlerinin teşhisinde ve türünün belirlenmesinde en önemli araçlardan biridir. Nöbetler sırasında beyindeki anormal elektriksel deşarjları tespit edebilir.
- Uyku Bozuklukları: Uyku apnesi, narkolepsi gibi uyku bozukluklarının teşhisinde ve değerlendirilmesinde kullanılır.
- Beyin Hasarı: Kafa travması, inme veya beyin tümörleri gibi durumlarda beyin fonksiyonlarındaki değişiklikleri değerlendirmek için kullanılabilir.
- Bilinç Durumu: Koma veya beyin ölümü gibi durumlarda beyin aktivitesini değerlendirmek için kullanılır.
- Nöropsikiyatrik Değerlendirme: Bazı durumlarda, depresyon, anksiyete veya dikkat eksikliği gibi durumların değerlendirilmesinde yardımcı olabilir, ancak bu alanlarda kullanımı daha çok araştırma aşamasındadır.
EEG, beyin fonksiyonlarını anlamak ve çeşitli nörolojik durumları teşhis etmek için güçlü ve güvenilir bir yöntemdir. İşlemin non-invaziv olması ve nispeten düşük maliyeti, onu klinik uygulamalarda değerli bir araç haline getirir.