Kolesistit Nedir?
Kolesistit, karaciğerin hemen altında bulunan, armut şeklindeki küçük bir organ olan safra kesesinin iltihaplanmasıdır. Safra kesesi, karaciğer tarafından üretilen ve yağların sindirimine yardımcı olan safra sıvısını depolar ve gerektiğinde ince bağırsağa salgılar. Bu iltihaplanma durumu, akut (ani başlangıçlı) veya kronik (uzun süreli) olabilir.
Nedenleri Nelerdir?
Kolesistitin en yaygın nedeni, safra kesesi taşlarıdır. Bu taşlar, safra kesesinden çıkan kanalı (sistik kanal) tıkayarak safra akışını engeller. Safra kesesi içinde biriken safra, iltihaplanmaya ve ödeme yol açar.
Daha nadir durumlarda, safra taşları olmadan da kolesistit gelişebilir (akalküloz kolesistit). Bu durumun nedenleri arasında şunlar bulunabilir:
- Ciddi travma veya yanıklar
- Büyük cerrahi operasyonlar sonrası
- Uzun süreli damar yoluyla beslenme (parenteral beslenme)
- Bazı enfeksiyonlar veya tümörler
- Diyabet gibi sistemik hastalıklar
Risk faktörleri arasında kadın cinsiyeti, 40 yaş üzeri olmak, obezite, gebelik, hızlı kilo kaybı ve ailede safra taşı öyküsü yer almaktadır.
Belirtileri Nelerdir?
Kolesistit belirtileri genellikle ani başlar ve şiddetli olabilir. En sık görülen belirtiler şunlardır:
- Karnın sağ üst kısmında şiddetli ağrı (sağ omuza veya sırta yayılabilir)
- Mide bulantısı ve kusma
- Ateş ve titreme
- Özellikle yağlı yemeklerden sonra artan ağrı
- İştahsızlık ve karında şişkinlik
- Nadir durumlarda, safra kanalı tıkanıklığına bağlı olarak ciltte ve gözlerde sararma (sarılık)
Tanı ve Tedavi Yöntemleri
Kolesistit tanısı, hastanın şikayetleri, fizik muayene bulguları ve çeşitli testlerle konulur. Tanı için kullanılan yöntemler arasında kan testleri (iltihap belirteçleri, karaciğer enzimleri), ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans kolanjiyopankreatografi (MRCP) gibi görüntüleme yöntemleri bulunur.
Kolesistit tedavisi, hastalığın şiddetine ve nedenine bağlı olarak değişir. Tedavi seçenekleri şunları içerebilir:
- İlaç Tedavisi: Enfeksiyonu kontrol altına almak için antibiyotikler ve ağrıyı hafifletmek için ağrı kesiciler kullanılabilir.
- Sıvı Tedavisi: Dehidrasyonu önlemek için damar yoluyla sıvı verilebilir.
- Cerrahi Müdahale (Kolesistektomi): Safra kesesinin cerrahi olarak çıkarılması, kolesistitin en etkili tedavi yöntemidir. Günümüzde genellikle laparoskopik (kapalı) yöntemle yapılır, bu da daha az ağrı ve daha hızlı iyileşme sağlar.
- ERCP: Safra kanallarındaki taşları çıkarmak veya tıkanıklığı açmak için endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi (ERCP) uygulanabilir.
Erken teşhis ve uygun tedavi ile kolesistit genellikle başarılı bir şekilde yönetilebilir.