Lozan Antlaşması, 24 Temmuz 1923 tarihinde İsviçre'nin Lozan kentinde, Türkiye Büyük Millet Meclîsi (TBMM) hükümeti ile Birleşik Krallık, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı ve Belçika ile Portekiz temsilcileri arasında imzalanan barış antlaşmasıdır. Bu antlaşma, I. Dünya Savaşı'nın ardından Osmanlı İmparatorluğu'nun paylaşılmasına yönelik Sevr Antlaşması'nın geçersizliğini ilan etmiş ve Türkiye Cumhuriyeti'nin uluslararası alanda tanınmasını sağlamıştır.
Lozan Antlaşması'nın Önemi
Lozan Antlaşması, Türk Kurtuluş Savaşı'nın zaferle sonuçlanmasının ardından imzalanmış ve yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını ve egemenliğini tescil etmiştir. Bu antlaşma ile Türkiye'nin sınırları büyük ölçüde bugünkü halini almış, kapitülasyonlar kaldırılmış ve Türkiye'nin ekonomik bağımsızlığı güvence altına alınmıştır. Ayrıca, uluslararası hukukta Türkiye'nin eşit bir devlet olarak kabul edilmesini sağlamıştır.
Antlaşmanın Temel Maddeleri
Lozan Antlaşması, toplam 173 maddeden oluşan kapsamlı bir belgedir. Antlaşmanın başlıca maddeleri şunlardır:
- Sınırlar: Türkiye'nin Suriye, Irak, İran ve Yunanistan ile olan sınırları belirlenmiştir. Ege Denizi'ndeki adalarla ilgili düzenlemeler yapılmıştır.
- Kapitülasyonlar: Osmanlı İmparatorluğu döneminde yabancı devletlere tanınan ekonomik ve hukuki ayrıcalıklar olan kapitülasyonlar tamamen kaldırılmıştır.
- Boğazlar: İstanbul ve Çanakkale Boğazları'nın yönetimi ve geçiş rejimi belirlenmiştir. Bu konuda daha sonra farklı düzenlemeler yapılmış olsa da, Lozan'daki ilk kararlar önemlidir.
- Azınlıklar: Türkiye'deki gayrimüslim azınlıkların hakları güvence altına alınmıştır.
- Savaş Tazminatı: Savaş tazminatı konusunda karşılıklı feragatler yapılmıştır.
- Askeri Düzenlemeler: Türkiye'nin askeri gücü ve donanmasıyla ilgili bazı sınırlamalar getirilmiştir.
Antlaşmanın Sonuçları ve Etkileri
Lozan Antlaşması, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunun uluslararası alanda kabul görmesini sağlamış ve ülkenin tam bağımsızlığını ilan etmiştir. Bu antlaşma sayesinde Türkiye, kendi kaderini tayin etme hakkına sahip olmuş ve modern bir devlet olarak yoluna devam etmiştir. Kapitülasyonların kaldırılması, Türkiye'nin ekonomik bağımsızlığını kazanmasında kilit rol oynamıştır. Antlaşma, aynı zamanda Türkiye'nin uluslararası ilişkilerinde yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur.
Lozan Antlaşması, Türk milleti için büyük bir diplomatik zafer olarak kabul edilir ve Türkiye Cumhuriyeti'nin temelini oluşturan en önemli belgelerden biridir. Bu antlaşma, günümüzde de Türkiye'nin egemenlik hakları ve uluslararası statüsü açısından büyük önem taşımaktadır.