Özel Endüstri Bölgesi Nedir?
Özel endüstri bölgeleri, Türkiye ekonomisini uluslararası rekabet edebilir bir yapıya kavuşturmak, teknoloji transferini sağlamak, üretim ve istihdamı artırmak, yabancı sermaye girişini hızlandırmak ve özellikle üretim maliyetleri açısından büyük ölçekli yatırımlar için uygun sanayi alanı oluşturmak amacıyla kurulan özel statülü bölgelerdir. Bu bölgeler, 4737 sayılı Endüstri Bölgeleri Kanunu'nun 4/Ç maddesi kapsamında düzenlenmiştir.
Kuruluş Şartları ve Süreci
Özel endüstri bölgeleri, üzerinde kurulu sanayi tesisi bulunan gerçek veya tüzel kişilere ait, belirli büyüklükteki arazilerde veya üzerinde sanayi tesisi bulunmayan büyük alanlarda, Cumhurbaşkanı kararıyla ilan edilebilir. 2024 düzenlemelerine göre, kurulu alanlar için minimum 100.000 metrekare, boş alanlar için ise minimum 150.000 metrekare büyüklük şartı aranmaktadır. Ayrıca, belirli bir tutarda yeni yatırım taahhüdü de kuruluş şartları arasındadır. Başvuru sahibinin önerilen alanın en az %51'inin mülkiyetine veya irtifak hakkına sahip olması gerekmektedir. Alanın yatırıma uygun bulunması ve ÇED kararlarının alınmasının ardından Cumhurbaşkanı onayına sunulur.
Yatırımcılara Sağlanan Avantajlar
Özel endüstri bölgeleri, yatırımcılara çeşitli önemli teşvikler ve kolaylıklar sunar. Bu avantajlar, yatırım maliyetlerini düşürerek rekabet gücünü artırmayı hedefler:
- Yapı ruhsatı, yapı kullanma izni ve iş yeri açma çalıştırma ruhsatı Bakanlık tarafından verilir ve bu ruhsatlar için harç alınmaz.
- Bölgede yer alan tüm binalar emlak vergisinden muaftır.
- Arsaların tahsisine ilişkin sözleşme ve taahhütnameler damga vergisinden muaftır.
- Gayrimenkullerin ifraz, taksim, birleştirme, devir ve tescil işlemleri ile cins değişikliği işlemleri harçtan muaftır.
- Hazine arazileri üzerinde 49 yıla kadar irtifak hakkı veya kullanma izni verilebilir.
- Yatırım Teşvik Belgesi alan yatırımlar, vergi indirimi ve sigorta primi işveren hissesi desteği açısından bulundukları bölgenin bir alt bölgesinde sağlanan oran ve sürelerde bu desteklerden yararlanabilir.
- ÇED Olumlu veya ÇED Gerekli Değildir kararları en geç 2 ay içinde verilir.
- Bölgenin yönetimi ve işletilmesinden başvuru sahibi gerçek ya da tüzel kişiler sorumlu olur ve altyapı harcamaları genellikle başvuru sahibi tarafından karşılanır.
Bu bölgeler, planlı sanayi alanları oluşturarak ülkenin üretim, istihdam ve ihracatına katkı sağlamayı amaçlar.