PLT Nedir?
PLT, kan tahlillerinde sıkça karşılaşılan bir kısaltma olup, “Platelet” kelimesinin karşılığıdır. Halk arasında “kan pulcukları” veya tıbbi adıyla “trombositler” olarak da bilinirler. Trombositler, kemik iliğinde üretilen, renksiz ve disk şeklinde küçük kan hücreleridir. Vücudumuzda kanamanın durdurulması ve yara iyileşmesi süreçlerinde kritik bir rol oynarlar. Bir kan damarı hasar gördüğünde, trombositler hızla bir araya gelerek hasarlı bölgede bir tıkaç oluşturur ve kan kaybını önler.
PLT Normal Değeri Kaç Olmalı?
Sağlıklı bir yetişkinde normal trombosit (PLT) sayısı genellikle mikrolitre (µL) kan başına 150.000 ile 450.000 arasında kabul edilir. Bu değer, laboratuvarlara ve kullanılan ölçüm yöntemlerine göre küçük farklılıklar gösterebilir. PLT değeri, rutin bir tam kan sayımı (hemogram) testi sırasında ölçülür.
PLT Düşüklüğü (Trombositopeni) Nedir?
PLT değerinin mikrolitre başına 150.000'in altına düşmesi durumuna trombositopeni denir. Trombosit düşüklüğü, kanın pıhtılaşma yeteneğini azaltarak kanama riskini artırır.
Belirtileri:
- Kolay morarma ve ciltte küçük kırmızı/mor lekeler (peteşi)
- Burun ve diş eti kanamaları
- Küçük kesiklerde uzun süreli kanama
- Aşırı veya uzun süren adet kanamaları
- İdrar veya dışkıda kan
- Yorgunluk ve halsizlik
- Ciddi vakalarda iç kanama riski (beyin kanaması dahil)
Nedenleri:
- Kemik iliği bozuklukları (lösemi, aplastik anemi gibi kanserler)
- Otoimmün hastalıklar (bağışıklık sisteminin trombositlere saldırması)
- Viral enfeksiyonlar (HIV, Hepatit C, suçiçeği)
- Bazı ilaçlar (kemoterapi ilaçları dahil)
- Aşırı alkol tüketimi
- Vitamin eksiklikleri (B12, folat)
- Dalak büyümesi veya aşırı çalışması (hipersplenizm)
- Gebelik
PLT Yüksekliği (Trombositoz) Nedir?
PLT değerinin mikrolitre başına 450.000'in üzerine çıkması durumuna trombositoz veya trombositemi denir. Bu durum, vücudun normalden fazla trombosit üretmesi anlamına gelir.
Belirtileri:
Trombosit yüksekliği genellikle belirti vermez ve rutin kan testlerinde tesadüfen saptanır. Ancak ciddi durumlarda veya pıhtı oluşumu meydana geldiğinde belirtiler ortaya çıkabilir:
- Baş ağrısı, baş dönmesi
- El ve ayaklarda yanma hissi (eritromelalji)
- Göğüs ağrısı, nefes darlığı, kalp çarpıntısı
- Görüş bozuklukları
- Halsizlik, uyuşukluk, peltek konuşma
- Pıhtılaşmaya bağlı komplikasyonlar (felç, kalp krizi gibi)
Nedenleri:
Trombosit yüksekliği iki ana gruba ayrılır: reaktif (ikincil) trombositoz ve primer (esansiyel) trombositemi.
- Reaktif (İkincil) Trombositoz: Başka bir sağlık sorununun sonucu olarak ortaya çıkar.
- Enfeksiyonlar ve iltihabi durumlar
- Demir eksikliği
- Bazı kanser türleri (akciğer, karaciğer, mide kanserleri, kronik miyeloid lösemi)
- Dalak çıkarılması (splenektomi)
- Travma veya ameliyat sonrası durumlar
- Romatizmal hastalıklar
- Bazı ilaçlar
- Primer (Esansiyel) Trombositemi: Kemik iliğindeki anormal hücre üretiminden kaynaklanır ve genellikle genetik faktörlerle ilişkilidir.