Pnömoni (Zatürre) Nedir?
Pnömoni, halk arasında zatürre olarak bilinen, bir veya her iki akciğerdeki hava keseciklerinin (alveollerin) iltihaplanması durumudur. Bu hava kesecikleri iltihaplı sıvı veya irinle dolarak nefes almayı zorlaştırır ve ciddi solunum yolu enfeksiyonlarına yol açar.
Pnömoniye Neden Olan Etkenler ve Bulaşma Yolları
Pnömoniye genellikle çeşitli mikroorganizmalar neden olur:
- Bakteriler: En yaygın neden Streptococcus pneumoniae bakterisidir.
- Virüsler: Grip (influenza), RSV (Respiratuar Sinsityal Virüs) ve koronavirüs gibi virüsler de pnömoniye yol açabilir.
- Mantarlar: Nadir durumlarda mantar enfeksiyonları da pnömoniye neden olabilir.
Hastalık, enfekte kişilerin öksürmesi veya hapşırmasıyla havaya yayılan damlacıkların solunmasıyla bulaşabilir. Ayrıca, mikroplarla kontamine olmuş yüzeylere dokunup ardından ağız veya buruna temas etmek de bulaşma yollarından biridir.
Pnömoni Belirtileri Nelerdir?
Pnömoni belirtileri hastalığın etkenine, kişinin yaşına ve genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir. En sık görülen belirtiler şunlardır:
- Yüksek ateş ve titreme
- Öksürük (kuru veya balgamlı, balgam yeşil, sarı veya pas renginde olabilir)
- Göğüs ağrısı (özellikle derin nefes alırken veya öksürürken artan batıcı tarzda)
- Nefes darlığı ve hızlı solunum
- Halsizlik, yorgunluk ve kas ağrıları
- İştahsızlık ve baş ağrısı
Bazı durumlarda, özellikle yaşlılarda veya bağışıklık sistemi zayıf kişilerde ateşsiz zatürre görülebilir. Çocuklarda ise kusma, huzursuzluk ve emmeyi reddetme gibi belirtiler de ortaya çıkabilir.
Tanı ve Tedavi Yöntemleri
Pnömoni tanısı, hastanın şikayetleri, fizik muayene, akciğer grafisi ve bazı durumlarda kan testleri veya balgam kültürü ile konulur.
Tedavi, pnömoniye neden olan mikroorganizmaya göre değişir:
- Bakteriyel Pnömoni: Genellikle antibiyotiklerle tedavi edilir. Doktorun önerdiği tedavi süresine uyulması önemlidir.
- Viral Pnömoni: Antibiyotikler viral enfeksiyonlara karşı etkili değildir. Tedavi genellikle semptomları hafifletmeye yönelik destekleyici bakımı içerir.
Hafif vakalar evde tedavi edilebilirken, ağır vakalar, yaşlılar, çocuklar ve kronik hastalığı olanlar hastaneye yatış ve oksijen veya solunum desteği gibi daha yoğun tedavi gerektirebilir.
Pnömoniden Korunma Yolları
Pnömoniden korunmak için alınabilecek önlemler şunlardır:
- Aşılama: Özellikle risk grupları için pnömokok ve grip aşıları önemlidir.
- Hijyen: Ellerin düzenli olarak sabun ve suyla yıkanması mikropların yayılmasını önler.
- Bağışıklık Sistemini Güçlendirme: Dengeli beslenme, yeterli uyku ve düzenli egzersiz bağışıklık sistemini destekler.
- Risk Faktörlerinden Kaçınma: Sigara ve alkol kullanımından uzak durmak, kronik hastalıkların düzenli takibini yapmak önemlidir.
- Kalabalık Ortamlardan Kaçınma: Özellikle grip salgınları sırasında kalabalık ortamlarda teması azaltmak ve maske kullanmak korunmaya yardımcı olabilir.