Polisitemi Nedir?
Polisitemi, kan dolaşımındaki kırmızı kan hücrelerinin (eritrositlerin) sayısının normalin üzerine çıkmasıyla karakterize edilen bir kan rahatsızlığıdır. Bu durum, kanın daha yoğun ve akışkanlığının azalmasına neden olarak pıhtı oluşumu riskini artırabilir.
Polisitemi Türleri
Polisitemi genellikle iki ana türe ayrılır:
- Primer Polisitemi (Polisitemi Vera): Bu, kemik iliğinin kontrolsüz bir şekilde aşırı miktarda kırmızı kan hücresi üretmesiyle ortaya çıkan nadir bir kan kanseri türüdür. Genellikle JAK2 genindeki bir mutasyonla ilişkilidir.
- Sekonder Polisitemi: Bu tür, vücuttaki başka bir sağlık sorununun veya dış faktörlerin bir sonucu olarak gelişir. Yaygın nedenleri arasında düşük oksijen seviyelerine yol açan kronik akciğer ve kalp hastalıkları, uyku apnesi, yüksek rakımda yaşama, böbrek tümörleri ve bazı ilaçlar bulunur.
Belirtileri Nelerdir?
Polisitemi çoğu zaman başlangıçta belirti vermeyebilir ve rutin kan testlerinde tesadüfen fark edilebilir. Ancak ilerleyen dönemlerde çeşitli semptomlar ortaya çıkabilir:
- Yorgunluk ve halsizlik
- Baş ağrısı ve baş dönmesi
- Ciltte kızarıklık ve kaşıntı (özellikle sıcak suyla temas sonrası)
- Ayaklarda yanma hissi (eritromelalji)
- Nefes darlığı ve göğüs ağrısı
- Bulanık görme şikayeti
- Sık sık burun veya diş eti kanamaları
- Karaciğerde büyüme (hepatomegali)
- Yoğun terleme
Tanı ve Tedavi
Polisitemi tanısı, kan testleri ile konulur. Bu testlerde hemoglobin, hematokrit ve kırmızı kan hücresi sayılarının yüksek olduğu görülür. Bazı durumlarda, hastalığın türünü belirlemek için kemik iliği biyopsisi de gerekebilir.
Polisitemi tedavi edilebilir bir hastalıktır ve tedavinin amacı, kandaki kırmızı kan hücresi sayısını azaltarak kan akışını iyileştirmek ve komplikasyon riskini düşürmektir. Başlıca tedavi yöntemleri şunlardır:
- Flebotomi (Kan Alma): En yaygın tedavi yöntemidir. Belirli aralıklarla fazla kanın vücuttan alınmasını içerir ve kan bağışına benzer bir işlemdir.
- İlaç Tedavisi: Flebotominin yeterli olmadığı durumlarda veya ek önlemler gerektiğinde miyelosupresif ilaçlar (örneğin Hidroksiüre) kullanılabilir. Bu ilaçlar, kemik iliğindeki kan hücresi üretimini baskılamaya yardımcı olur. Primer polisitemi vakalarında JAK2 inhibitörleri de kullanılabilir.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Sekonder polisitemi durumunda, altta yatan nedenin (örneğin kronik akciğer veya kalp hastalığı) yönetilmesi önemlidir.
Polisitemi kronik bir hastalık olsa da, düzenli tedavi ve tıbbi gözetim ile uzun yıllar boyunca etkin bir şekilde yönetilebilir.