Teveccüh Kelimesinin Genel Anlamları
Arapça kökenli bir kelime olan teveccüh, Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğüne göre başlıca iki temel anlama sahiptir .
- İlk anlamı, bir yana doğru yönelme veya yüzünü çevirmedir. Bu, fiziksel bir yönelimi ifade edebileceği gibi, mecazi olarak bir konuya veya kişiye odaklanmayı da anlatabilir .
- İkinci ve daha yaygın kullanılan anlamı ise güler yüz gösterme, yakınlık duyma, hoşlanma ve sevmedir . Bu bağlamda, bir kişiye karşı gösterilen olumlu ilgi, alaka ve muhabbeti ifade eder.
Günlük dilde, özellikle bir iltifata karşılık olarak “teveccühünüz” şeklinde kullanıldığı görülür. Bu ifade, “asıl siz öylesiniz” veya “iltifatınız için teşekkür ederim” gibi bir nezaket ve karşılık verme biçimidir .
Tasavvufta Teveccüh: Manevi Bir Yöneliş
Teveccüh kelimesi, tasavvuf terminolojisinde özel ve derin bir anlam taşır. Tasavvufta teveccüh, yönelmek demektir ve mürşit (manevi rehber) ile mürit (derviş) arasındaki manevi bağı ve etkileşimi ifade eder .
Mürşidin Müride Teveccühü
Tasavvufta mürşidin müride teveccühü, şeyhin tüm manevi gücünü, adeta bir aşılama gibi, müridin kalbi üzerine yöneltmesi ve aktarmasıdır . Bu, müridin ruhsal yükselişini sağlamak, kalbindeki dünya sevgisini ve günah lekelerini temizlemek, yerine feyiz, marifet ve hikmet doldurmak amacıyla yapılır . Mürşidin nazarı ve nefesiyle müridini etkilemesi, güneşe tutulan büyütecin ışınları yoğunlaştırarak maddeyi yakmasına benzetilir .
Müridin Mürşide Teveccühü (Rabıta-i Muhabbet)
Müridin mürşidine teveccühü ise, müridin kalbini mürşidine bağlaması, ondan manevi feyiz alabilmek için gönlünü ona yöneltmesidir . Bu durum, “rabıta-i muhabbet” olarak da adlandırılır. Müridin mürşidine olan sevgi ve bağlılığı nispetinde, mürşidin ruhaniyetinden gelen feyiz, müridin batınında tesir gösterir ve onu manevi olarak olgunlaştırır . Gerçek teveccüh, kulun tüm benliğini Hakk'ın varlığına bağlaması, kalbini kötü düşüncelerden arındırarak ilahi ahlak ile donanmaya hazır hale gelmesidir .
Özetle, teveccüh hem günlük dildeki ilgi ve yönelimi hem de tasavvuftaki derin manevi bağlantıyı ve ruhsal gelişimi ifade eden çok yönlü bir kavramdır.