Zühri Ahir'in Anlamı ve Ortaya Çıkışı
Zühri Ahir, Arapça kökenli bir tamlama olup 'son öğle namazı' anlamına gelmektedir. Bu namazın ortaya çıkışı, İslam coğrafyasının genişlemesi ve şehirlerde nüfusun artmasıyla doğrudan ilişkilidir. Hz. Peygamber (s.a.s.) döneminde cuma namazı genellikle tek bir camide kılınırken, zamanla büyük şehirlerde birden fazla camide cuma namazı kılma zorunluluğu doğmuştur.
Neden Kılınır?
Zühri Ahir namazının kılınmasının temel gerekçesi, birden fazla camide kılınan cuma namazlarından hangisinin sahih (geçerli) olduğu konusundaki ihtilaftır. Bazı İslam bilginleri, bir yerleşim biriminde birden fazla cuma namazı kılındığında, ilk kılınan cumanın geçerli olabileceği, diğerlerinin ise geçersiz kalabileceği ihtimalini göz önünde bulundurmuşlardır. Bu şüpheli durumdan kurtulmak ve o günkü öğle namazının eda edildiğinden emin olmak amacıyla, ihtiyaten (tedbir olarak) Zühri Ahir namazının kılınması önerilmiştir.
Zühri Ahir Namazı Nasıl Kılınır?
- Zühri Ahir namazı, dört rekât olarak kılınır.
- Kılınışı, öğle namazının farzı gibidir.
- Niyet edilirken genellikle "Niyet ettim Allah rızası için dört rekât Zuhri Âhir namazını kılmaya" veya "Vaktine yetişip kılmadığım son öğle namazının farzını kılmaya" şeklinde niyet edilir.
- Bu namaz, cuma namazının bir parçası değildir ve cuma namazından sonra kılınır.
Zühri Ahir Namazının Hükmü
Zühri Ahir namazının hükmü konusunda İslam âlimleri arasında farklı görüşler bulunmaktadır. Hz. Peygamber (s.a.s.) ve ilk dönemlerden gelen rivayetlerde bu isimle kılınmış bir namazın bulunmaması nedeniyle, bazı âlimler bu namazın bid'at (dinde sonradan ortaya çıkan uygulama) olduğunu belirtmiş ve kılınmaması gerektiğini ifade etmişlerdir. Ancak, cuma namazının sahih olmaması ihtimaline karşı bir tedbir olarak kılınmasında sakınca görmeyen âlimler de mevcuttur.
Diyanet İşleri Başkanlığı'nın açıklamasına göre, günümüzdeki büyük şehirlerde birden fazla camide cuma namazı kılınması bir zorunluluk haline gelmiştir ve Hanefî mezhebinde fetvaya esas olan görüşe göre, bir şehirde birden çok camide cuma namazı kılınabilir. Bu durumda, her bir camide kılınan cuma namazının ayrı ayrı geçerli olduğu kabul edilir ve cuma namazı kılanların ayrıca Zühri Ahir namazı kılmaları gerekmez. Bununla birlikte, cuma namazına dâhil olmadığını bilerek bu namazı kılmak isteyenler için de bir sakınca söz konusu değildir. Eğer cuma namazı sahih olmuşsa, Zühri Ahir namazı nafile (isteğe bağlı) bir ibadet yerine geçebilir veya kazaya kalmış bir öğle namazı yerine sayılabilir.