Artrodez Nedir?
Artrodez, tıp dilinde bir eklemin cerrahi olarak sabitlenmesi anlamına gelir ve halk arasında "eklem dondurma ameliyatı" olarak da bilinir. Bu işlemde, hasarlı veya ağrılı bir eklemdeki iki kemik yüzeyi birleştirilerek eklemin hareketi kalıcı olarak ortadan kaldırılır ve kemikler tek bir yapı halinde kaynatılır. Artrodezin temel amacı, şiddetli eklem ağrısını gidermek, eklem stabilitesini artırmak ve hastanın yaşam kalitesini yükseltmektir.
Artrodez Neden Yapılır?
Artrodez ameliyatı, genellikle diğer tedavi yöntemlerinin (ilaçlar, fizik tedavi, atel gibi) yetersiz kaldığı veya uygun olmadığı durumlarda son çare olarak tercih edilen kalıcı bir çözümdür. Başlıca uygulama nedenleri şunlardır:
- Şiddetli Eklem Ağrısı: Özellikle ileri derecede kireçlenme (osteoartrit), romatoid artrit, psoriatik artrit gibi artrit türleri veya travmaya bağlı kronik ağrılarda, eklem hareketinin tamamen ortadan kaldırılmasıyla ağrı büyük ölçüde yok olur.
- Eklem Hasarı ve Deformiteler: Travma, kırıklar, bağ yaralanmaları, doğuştan gelen anomaliler veya kas işlev bozuklukları sonucunda oluşan eklem instabilitesi ve deformitelerin düzeltilmesi amacıyla uygulanabilir.
- Enfeksiyonlar: Eklem enfeksiyonlarının neden olduğu ciddi hasarların tedavisinde bir seçenek olabilir.
- Protez Uygulamasının Mümkün Olmadığı Durumlar: Eklem protezi (artroplasti) uygulamasının uygun olmadığı veya başarısız olduğu hastalarda artrodez düşünülebilir.
Artrodez Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Artrodez ameliyatı sırasında, hasarlı eklem yüzeylerindeki kıkırdak dokusu çıkarılır ve iki kemik ucu birleştirilerek kaynaşmaları sağlanır. Kemiklerin sabitlenmesi için genellikle metal plakalar, vidalar veya çiviler gibi implantlar kullanılır. Bazı durumlarda, kemiklerin daha iyi kaynaşması için hastanın kendi vücudundan alınan (otogreft) veya bir kemik bankasından temin edilen (allogreft) kemik grefti de kullanılabilir. Ameliyat, eklemin büyüklüğüne göre lokal veya genel anestezi altında gerçekleştirilir.
Faydaları ve Riskleri
Artrodezin en önemli faydası, dayanılmaz eklem ağrılarının kalıcı olarak giderilmesidir. Eklem sabitlendiğinde, hasta ağrısız bir şekilde daha fazla yük taşıyabilir ve genellikle daha fazla işlevsellik kazanır.
Ancak her cerrahi işlemde olduğu gibi artrodezin de bazı riskleri ve dezavantajları bulunmaktadır:
- Hareket Kısıtlılığı: Ameliyatın temel amacı eklemi hareketsiz hale getirmek olduğundan, ilgili eklemde kalıcı hareket kaybı yaşanır.
- Füzyon Başarısızlığı: Nadir durumlarda kemikler beklenen şekilde birleşmeyebilir veya kaynama tam olarak sağlanamayabilir. Sigara kullanımı gibi faktörler bu riski artırabilir.
- Komşu Eklemlere Yük Binmesi: Dondurulan eklemin görevini komşu eklemler üstlenmek zorunda kalır, bu da zamanla bu eklemlerde aşınma, ağrı veya kireçlenme riskini artırabilir.
- Diğer Riskler: Enfeksiyon, sinir hasarı, kan pıhtısı ve denge problemleri gibi genel cerrahi riskler de mevcuttur.
İyileşme Süreci
Artrodez ameliyatı sonrası iyileşme süreci, birkaç haftadan 12 aya kadar değişebilir. Kemiklerin tamamen kaynaması genellikle 2-3 ay sürerken, tam iyileşme 6 ayı bulabilir, büyük eklemlerde bu süre uzayabilir. İyileşme döneminde eklemin hareketsiz tutulması önemlidir. Kas gücünü korumak, eklem dışı bölgelerin fonksiyonlarını sürdürmek ve dengeyi sağlamak için fizik tedavi iyileşme sürecinin önemli bir parçasıdır.