Atopik egzama, aynı zamanda atopik dermatit olarak da bilinen, kronik ve tekrarlayan bir cilt rahatsızlığıdır. Genellikle bebeklik ve çocukluk döneminde başlar ancak her yaşta görülebilir. Bu durum, cildin bağışıklık sisteminin aşırı tepki vermesi sonucu ortaya çıkar ve ciltte iltihaplanmaya, kaşıntıya, kızarıklığa ve kuruluğa neden olur. Atopik egzama, astım ve alerjik rinit gibi diğer atopik hastalıklarla birlikte görülebilen bir durumdur, bu nedenle 'atopik' terimi bu genetik yatkınlığı ifade eder.
Atopik Egzamanın Nedenleri Nelerdir?
Atopik egzamanın kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin birleşimiyle ortaya çıktığı düşünülmektedir. Ailede egzama, astım veya alerjik rinit öyküsü olan kişilerde atopik egzama gelişme riski daha yüksektir. Cildin doğal bariyer fonksiyonundaki bozukluklar da önemli bir rol oynar. Normalde cilt, nemi tutarak ve dış etkenleri engelleyerek bir bariyer görevi görür. Atopik egzamada bu bariyer zayıflamış olduğundan, cilt nem kaybeder ve alerjenlere, tahriş edici maddelere karşı daha hassas hale gelir.
Çevresel tetikleyiciler de atopik egzamayı alevlendirebilir. Bunlar arasında:
- Bazı sabunlar, deterjanlar ve kozmetik ürünler
- Yünlü veya sentetik kumaşlar
- Aşırı sıcak veya soğuk hava, nem değişiklikleri
- Terleme
- Stres
- Bazı gıdalar (süt ürünleri, yumurta, buğday, soya, fındık gibi)
- Ev tozu akarları, polenler, küf gibi alerjenler
Atopik Egzamanın Belirtileri Nelerdir?
Atopik egzamada en belirgin belirti şiddetli kaşıntıdır. Kaşıntı genellikle gece daha da artar ve uyku düzenini bozabilir. Kaşıntı nedeniyle ciltte oluşan çizikler enfeksiyon riskini artırabilir. Diğer yaygın belirtiler şunlardır:
- Kuru, hassas ve pul pul dökülen cilt
- Kızarıklık ve iltihaplanma
- Ciltte kalınlaşma ve deri çizgilerinde belirginleşme (likenifikasyon)
- Sızıntı yapan veya kabuklanan lezyonlar
- Ciltte çatlaklar
Egzama lezyonlarının yerleşimi yaşa göre değişiklik gösterebilir. Bebeklerde genellikle yüz, saçlı deri ve dış kol ve bacaklarda görülürken, daha büyük çocuklarda ve yetişkinlerde dirsek içleri, diz arkaları, boyun ve bileklerde daha sık rastlanır.
Atopik Egzama Nasıl Yönetilir?
Atopik egzamayı tamamen iyileştiren bir tedavi olmasa da, belirtileri yönetmek ve alevlenmeleri önlemek mümkündür. Tedavi planı genellikle şu unsurları içerir:
- Cilt Bakımı: Cildi nemli tutmak çok önemlidir. Günde en az iki kez, banyodan hemen sonra, cildin nemi hapsetmesi için kalın nemlendiriciler kullanılmalıdır. Parfümsüz ve hipoalerjenik ürünler tercih edilmelidir.
- Banyo Alışkanlıkları: Ilık suyla kısa süreli banyolar tercih edilmeli, sert sabunlar yerine nazik temizleyiciler kullanılmalıdır.
- İlaç Tedavisi: Doktorlar tarafından reçete edilen topikal kortikosteroidler ve kalsinörin inhibitörleri iltihabı ve kaşıntıyı azaltmaya yardımcı olabilir. Şiddetli vakalarda oral ilaçlar veya fototerapi de kullanılabilir.
- Tetikleyicilerden Kaçınma: Bilinen tetikleyicileri belirlemek ve bunlardan kaçınmak, alevlenmeleri önlemede kritik öneme sahiptir.
- Kaşıntı Kontrolü: Tırnakları kısa tutmak, kaşıntıyı azaltmak için soğuk kompres uygulamak ve gerekirse antihistaminik kullanmak faydalı olabilir.
Atopik egzama, yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilen bir durumdur. Doğru cilt bakımı, tetikleyicilerden kaçınma ve doktor tavsiyelerine uyarak belirtiler kontrol altına alınabilir ve daha rahat bir yaşam sürdürülebilir.