Düz Taban Nedir?
Düz tabanlık, tıbbi adıyla pes planus, ayak tabanında normalde bulunması gereken iç kavisin (longitudinal ark) az gelişmesi veya tamamen kaybolması durumudur. Bu durumda, ayağın iç kısmı yere tam temas eder . Normal bir ayakta, bu kavis vücut ağırlığını dengeli bir şekilde dağıtarak şok emilimini sağlar ve eklemlere binen yükü azaltır . Düz tabanlık, hem çocuklarda hem de yetişkinlerde sıkça görülen bir ortopedik rahatsızlıktır .
Düz Tabanlık Neden Olur?
Düz tabanlık, çeşitli faktörlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Başlıca nedenler şunlardır:
- Genetik Yatkınlık: Düz tabanlık, ebeveynlerden çocuklara aktarılabilen genetik faktörlerle ilişkili olabilir .
- Zayıf Ayak Kemerleri: Çocukluk döneminde ayak kemerlerinin düzgün gelişmemesi veya yaş ilerledikçe zayıflaması düz tabanlığa neden olabilir .
- Ayak veya Ayak Bileği Yaralanmaları: Travmalar, bağ dokusu zayıflaması veya tendon hasarları düz tabanlığa yol açabilir .
- Aşırı Kilo ve Obezite: Ayaklara binen aşırı yük, kemer yapısının zamanla zayıflamasına neden olabilir .
- Yaşlanma: Yaş ilerlemesiyle birlikte ayaklardaki bağların ve tendonların gevşemesi düz tabanlığa katkıda bulunabilir .
- Yanlış Ayakkabı Kullanımı: Destekleyici olmayan ayakkabılar giymek düz tabanlık gelişimini kolaylaştırabilir .
- Bazı Hastalıklar: Down sendromu, Marfan sendromu gibi konjenital bozukluklar, romatoid artrit veya sinir-kas hastalıkları düz tabanlığa neden olabilir .
Düz Tabanlık Belirtileri Nelerdir?
Düz tabanlık her bireyde belirti göstermeyebilir, ancak bazı kişilerde yaşam kalitesini etkileyen şikayetlere yol açabilir . Yaygın belirtiler şunlardır:
- Ayak tabanında, kemer bölgesinde, topukta veya ayak bileğinde ağrı .
- Uzun süre ayakta durma veya yürüme sonrası ayak ve bacaklarda yorgunluk ve kramplar .
- Yürüme veya koşma sırasında denge sorunları .
- Ayaklarda şişlik veya hassasiyet .
- Ayakkabıların iç kısmında hızlı ve düzensiz aşınma .
- Diz, kalça veya bel ağrıları .
- Ayak parmaklarında dışa doğru kaymış görünüm .
Düz Tabanlık Çeşitleri
Düz tabanlık genellikle iki ana türe ayrılır:
- Esnek Düz Tabanlık: En yaygın türdür. Ayaklara ağırlık verildiğinde ayak tabanı düzleşirken, oturma veya yatma gibi durumlarda hafif bir kavis görülebilir . Genellikle çocukluk döneminde görülür ve büyüme ile düzelebilir .
- Sert Düz Tabanlık: Ayağa yük verilip verilmemesine bakılmaksızın ayak tabanının her durumda tamamen düz olduğu türdür . Genellikle doğuştan gelen kemik anormallikleri veya yapısal sorunlarla ilişkilidir ve daha ciddi ağrı ve hareket kısıtlılığına yol açabilir .
Düz Tabanlık Nasıl Teşhis Edilir?
Düz tabanlık teşhisi genellikle bir ortopedi uzmanı tarafından yapılan fiziksel muayene ile konulur . Doktor, hastanın ayak yapısını otururken, ayakta dururken ve yürürken değerlendirir . Gerekirse, ayak kemik yapısını ve kavisini detaylı olarak görüntülemek için röntgen, MR veya bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme testleri istenebilir .
Düz Tabanlık Tedavisi
Düz tabanlık tedavisi, sorunun ciddiyetine ve altta yatan nedenlere bağlıdır. Belirti göstermeyen kişilerde genellikle tedaviye gerek duyulmaz . Ancak ağrı veya fonksiyonel sorunlar varsa çeşitli tedavi yöntemleri uygulanabilir:
- Ortopedik Tabanlıklar (Ortezler): Kişiye özel olarak hazırlanan tabanlıklar, ayak kemerini destekleyerek vücut ağırlığının dengeli dağılımına yardımcı olur ve ağrıyı azaltabilir .
- Egzersizler: Ayak ve bacak kaslarını güçlendirmeye yönelik germe ve güçlendirme egzersizleri semptomları hafifletebilir . Parmak ucu esnemeleri, tenis topuyla masaj ve havlu toplama gibi egzersizler önerilebilir .
- Uygun Ayakkabı Seçimi: Destekleyici ve rahat ayakkabılar giymek önemlidir .
- İlaç Tedavisi: Ağrı ve iltihabı azaltmak için antienflamatuar ilaçlar kullanılabilir .
- Fizik Tedavi: Ayak ve ayak bileği biyomekaniğini iyileştirmeye yönelik fizik tedavi programları uygulanabilir .
- Cerrahi Tedavi: Konservatif tedavilere yanıt vermeyen, şiddetli ağrı ve fonksiyonel bozukluklara neden olan durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir . Ameliyatlar, tendon onarımı, kemik füzyonu veya implant yerleştirme gibi çeşitli prosedürleri içerebilir .
Düz Tabanlık İçin Egzersizler
Düz tabanlıkta ayak kaslarını güçlendirmek ve esnekliği artırmak için bazı egzersizler faydalı olabilir:
- Parmak Ucu Esnemeleri: Parmak uçlarında yükselip 5 saniye kadar beklemek, ayak kavisini güçlendirmeye yardımcı olur .
- Tenis Topu veya Su Şişesiyle Masaj: Ayak kavisinin altına bir tenis topu veya su şişesi koyarak ileri geri hareket ettirmek, kasları rahatlatır ve ağrıyı azaltabilir .
- Ayak Parmaklarıyla Havlu Toplama: Yere serilen bir havluyu ayak parmaklarıyla kavramaya çalışmak, ayak kaslarını çalıştırır .
- Aşil Germe Egzersizleri: Baldır kaslarını esnetmek, aşil tendonunun kısalığına bağlı düz tabanlık durumlarında faydalı olabilir .