Gri Pasaport (Hizmet Pasaportu) Nedir?
Gri pasaport, resmi adıyla Hizmet Damgalı Pasaport, 5682 Sayılı Pasaport Kanunu gereğince, Türkiye Cumhuriyeti adına yurt dışında resmi bir görevle bulunan kişilere verilen özel bir pasaport türüdür. Bu pasaport, diplomatik (siyah) veya hususi (yeşil) pasaport alma hakkı bulunmayan ancak devlet adına yurt dışına gönderilen kişilerin seyahatlerini kolaylaştırmak amacıyla düzenlenir.
Kimler Gri Pasaport Alabilir?
Gri pasaport, genellikle aşağıdaki kişilere ve belirli şartlar altında aile üyelerine verilir:
- Hükümet, hususi idareler veya belediyeler tarafından resmi görevle yurt dışına gönderilen kamu görevlileri.
- Türkiye Cumhuriyeti'nin üyesi olduğu uluslararası kuruluşlarda memur statüsünde görev alan kişiler.
- Türkiye Kızılay Cemiyeti ve Türk Hava Kurumu tarafından görevlendirilenler.
- Uluslararası etkinliklerde Türkiye'yi temsil eden sporcular, sanatçılar ve akademisyenler gibi belirli görevleri yerine getiren bireyler.
- Devlet kurumlarında çalışan ancak diplomatik veya hususi pasaport hakkı bulunmayan memurlar.
Gri pasaport sahiplerinin eşleri, 18 yaşını doldurmamış çocukları, öğrenimine devam eden 25 yaşını doldurmamış evlenmemiş çocukları ve 25 yaşını geçmiş olsa dahi engelli çocukları da belirli şartlar altında gri pasaport alabilirler.
Gri Pasaportun Avantajları Nelerdir?
Gri pasaport sahipleri, bazı önemli avantajlara sahiptir:
- Vizesiz Seyahat İmkanı: Birçok ülkeye vizesiz veya kolay vize ile seyahat etme olanağı sunar. Ancak, gidilecek ülkenin güncel vize politikalarının kontrol edilmesi önemlidir.
- Harç Muafiyeti: Gri pasaport başvurularında pasaport harcı ödenmez, yalnızca değerli kağıt bedeli (defter bedeli) tahsil edilir. 2025 yılı için defter bedeli 1.135 TL veya 1.137 TL olarak belirtilmiştir.
- Hızlı Teslimat: Başvuru sonrası genellikle 3 ila 5 iş günü içinde pasaport teslim edilir.
- Resmi İşlemlerde Kolaylık: Uluslararası iş ve iş birliklerinde kolaylık sağlar ve diplomatik ilişkilerde esneklik sunar.
Gri Pasaportun Sınırlamaları
Gri pasaportun kullanımı bazı sınırlamalara tabidir:
- Görev Süresiyle Sınırlı: Pasaportun geçerlilik süresi, kişinin yurt dışındaki resmi görevinin süresiyle sınırlıdır. Görev sona erdiğinde pasaportun ilgili kuruma iade edilmesi gerekir.
- Turistik Amaçlı Kullanım Yasak: Gri pasaport, kişisel veya turistik seyahatler için kullanılamaz. Yalnızca resmi görevler için geçerlidir. Kişisel amaçlarla kullanımı yasal değildir ve yaptırımlara yol açabilir.
- Her Ülkede Geçerli Değil: Tüm dünyada değil, sadece anlaşma sağlanan ülkelerde vizesiz geçiş imkanı sunar. Bazı ülkeler gri pasaport sahiplerinden de vize talep edebilir.
Gri Pasaport Başvurusu Nasıl Yapılır?
Gri pasaport başvurusu için öncelikle görevlendirilen kurumdan Hizmet Pasaportu Talep Formu alınması ve yetkili kişilerce imzalanması gerekmektedir. Ardından, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü'nün resmi internet sitesi üzerinden randevu alınarak İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüklerine şahsen başvuru yapılır. Başvuru sırasında gerekli belgeler arasında nüfus cüzdanı aslı, biyometrik fotoğraf ve defter bedeli dekontu bulunur.