HIV Nedir?
HIV (Human Immunodeficiency Virus - İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü), vücudun bağışıklık sistemini hedef alan ve özellikle CD4 adı verilen beyaz kan hücrelerini yok eden bir virüstür. Bu hücrelerin azalması, vücudun enfeksiyonlara ve bazı kanser türlerine karşı savunmasız kalmasına yol açar. Tedavi edilmediği takdirde, HIV enfeksiyonunun son aşaması olan AIDS (Edinilmiş Bağışıklık Yetmezliği Sendromu) gelişebilir.
HIV Nasıl Bulaşır?
HIV, enfekte bir kişinin vücut sıvılarıyla temas yoluyla bulaşır. Virüs, kan, sperm, vajinal salgılar ve anne sütünde bulunur.
- Korunmasız Cinsel İlişki: HIV'in en yaygın bulaşma yolu korunmasız vajinal, anal veya oral cinsel ilişkidir.
- Kan Yoluyla Bulaşma: Enfekte kan ve kan ürünleri, ortak kullanılan enjektörler veya steril olmayan tıbbi ekipmanlar aracılığıyla bulaşabilir.
- Anneden Bebeğe Bulaşma: HIV pozitif bir anne, hamilelik sırasında, doğum anında veya emzirme yoluyla virüsü bebeğine geçirebilir.
HIV; tükürük, gözyaşı, ter, dokunma, sarılma, aynı havayı soluma, aynı tuvalet veya banyoyu kullanma, tabak, çatal, kaşık paylaşma veya sivrisinek ısırması gibi yollarla bulaşmaz.
HIV Belirtileri Nelerdir?
HIV enfeksiyonu sonrası belirtiler genellikle 2 ila 4 hafta içinde ortaya çıkar ve grip benzeri semptomlar görülebilir.
- Erken Dönem Belirtileri: Yüksek ateş, boğaz ağrısı, baş ağrısı, kas ve eklem ağrıları, ciltte döküntü, gece terlemeleri, halsizlik, ishal ve lenf bezlerinde şişme (özellikle boyun, koltuk altı, kasık) görülebilir.
- Kronik Dönem: Bu dönemde virüs vücutta çoğalmaya devam eder ancak belirgin semptomlar görülmeyebilir. Bu "sessiz dönem" yıllarca sürebilir.
- İleri Dönem (AIDS): Bağışıklık sisteminin ciddi şekilde zayıflamasıyla hızlı kilo kaybı, uzun süreli ateş, kronik ishal, aşırı yorgunluk, lenf bezlerinde şişme, ağızda veya genital bölgede yaralar ve fırsatçı enfeksiyonlar ortaya çıkabilir.
HIV Tedavisi ve Korunma Yolları
HIV enfeksiyonunun şu an için kesin bir tedavisi olmamakla birlikte, antiretroviral tedavi (ART) sayesinde virüs kontrol altına alınabilir. ART, virüsün çoğalmasını baskılar, bağışıklık sistemini korur ve HIV'in AIDS evresine ilerlemesini önler. Bu tedavi ömür boyu sürdürülmelidir. Erken teşhis ve düzenli tedavi, hastaların uzun ve sağlıklı bir yaşam sürmesini sağlar.
HIV'den korunmak için alınabilecek önlemler şunlardır:
- Korunmasız cinsel ilişkiden kaçınmak ve her cinsel ilişkide kondom kullanmak.
- Steril iğne ve enjektör kullanımı, ortak enjektör kullanımından kaçınmak.
- Kan ve kan ürünlerinin HIV yönünden test edildiğinden emin olmak.
- HIV pozitif annelerin gebelik ve doğum sırasında uygun tedavi ve takip alması, bebeğin emzirilmemesi.
- Temas Öncesi Koruma (PrEP) ve Temas Sonrası Koruma (PEP) gibi önleyici tedaviler hakkında bilgi almak.