Opal Nedir?
Opal, silis grubuna ait, hidratlı ve jelatinli tüm silis çeşitlerini kapsayan inorganik bir mineraloiddir. Kimyasal formülü SiO₂·nH₂O olup, yapısında %3 ila %13 oranında su bulunur. Opalin en dikkat çekici özelliği, ışık altında değişen ve dans eden renkleri, yani “renk oyunu” (play-of-color) sergilemesidir. Bu eşsiz optik olay, taşın içindeki mikroskobik silika küreciklerinin ışığı kırması ve dağıtmasıyla meydana gelir. Bu özelliği sayesinde halk arasında “Gökkuşağı Taşı” olarak da bilinir.
Opal Nasıl Oluşur?
Opal, yeraltındaki suların hareket ederek kayalar arasında bulunan boşluklarda çökelmesiyle oluşur. Silisin jelatinli ve hidratlı formlarını içerir, bu da ona camsı ve yağlı bir görünüm kazandırır. Genellikle volkanik bölgelerde hidrotermal sular ve gayzerlerden meydana gelir. Silika çözeltisindeki demir oksit veya diğer yabancı maddeler, opalin kırmızıdan turuncuya ve sarıya kadar değişen sıcak renklerine katkıda bulunabilir.
Opal Türleri Nelerdir?
Opalin birçok çeşidi bulunmaktadır ve bunlar genellikle renk oyununa sahip olup olmamalarına göre sınıflandırılır:
- Değerli Opal (Precious Opal): Işığın kırınımıyla oluşan ve “renk oyunu” özelliğini gösteren opallerdir. Parlaklığıyla ayırt edilirler ve kırmızı, turuncu, yeşil, mavi gibi çeşitli renkleri barındırabilirler.
- Adi Opal (Common Opal): Renk oyunu özelliği göstermeyen opallerdir. Genellikle yağımsı bir görünüme sahiptirler ve beyaz, sarı, yeşil, gri gibi renklerde olabilirler.
En bilinen ve popüler opal türlerinden bazıları şunlardır:
- Siyah Opal (Black Opal): En nadir ve değerli opal türlerinden biridir. Koyu bir zemin üzerinde parlayan renkli şeritlere sahiptir.
- Beyaz Opal (White Opal): Zemin rengi beyaz, açık sarı veya krem rengi olan, içerisinde kırmızı, mavi, yeşil ışık oyunları barındıran türdür.
- Ateş Opali (Fire Opal): Şeffaf turuncudan kırmızı-turuncu ana renge değişim gösteren opallerdir. Renk değişimi gösterirse değerli, göstermezse sıradan opal olarak adlandırılır.
- Kristal Opal (Crystal Opal): Zemin rengi saydam veya yarı saydam olan, ışığa tutulduğunda büyüleyici gökkuşağı renkleri sergileyen bir türdür.
- Jelimsi Opal (Jelly Opal): Jelatinimsi bir görünüme sahip olan, genellikle şeffaf veya yarı şeffaf bir yapıya sahip opal çeşididir.
Opalin Özellikleri ve Bulunduğu Yerler
Opal, Mohs sertlik skalasına göre 4.5 ila 6.5 arasında bir sertliğe sahiptir. Genellikle amorf (şekilsiz) yapıdadır ve saf haldeyken renksizdir. İçerisinde bulunan su oranı nedeniyle güneş ışığına, sıcağa ve vücut ısısına duyarlı olabilir, bu faktörlere maruz kaldığında renk değiştirebildiği bilinmektedir.
Dünyanın en iyi opallerinin çıkarıldığı yerlerin başında Avustralya gelmektedir; özellikle nadir bulunan siyah opaller burada yoğunlaşmıştır. Meksika ve Etiyopya da önemli opal yataklarına sahiptir. Türkiye'de ise İzmir ve Mersin bölgelerinde opal yatakları bulunmaktadır.