Lüle Taşı Nedir?
Lületaşı, bilimsel adıyla sepiolit ve Almanca'da 'deniz köpüğü' anlamına gelen 'Meerschaum' olarak da bilinen, hidratlı magnezyum silikat esaslı doğal bir mineraldir. Bu değerli taş, magnezyum ve silisyum bazlı ana kaya parçalarının yerin derinliklerindeki başkalaşım katmanları içinde, hidrotermal etkilerle hidratlaşması sonucu oluşur. Genellikle beyaz renkte olup, bazen sarımtırak, grimsi veya kırmızımsı tonlarda da görülebilir.
Özellikleri Nelerdir?
- Hafif ve Gözenekli Yapı: Lületaşı, oldukça hafif ve gözenekli bir yapıya sahiptir. Bu özelliği sayesinde suda yüzebilir.
- Kolay İşlenebilirlik: Yer altından çıkarıldığında nemli ve yumuşak bir halde bulunur, bu da onu kolayca yontulabilir ve şekillendirilebilir kılar. Hava ile temas ettiğinde sertleşir ancak suya konulduğunda tekrar yumuşaklığını kazanır.
- Yüksek Emicilik: Gözenekli yapısı sayesinde sıvı ve gazları, özellikle de nikotini emme özelliğine sahiptir. Bu emicilik nedeniyle zamanla sararabilir.
- Dayanıklılık: Ateşe karşı dayanıklıdır ve kolay kolay kırılmaz.
Nerede Bulunur?
Dünyadaki en kaliteli ve zengin lületaşı yatakları Türkiye'nin Eskişehir ilinde bulunmaktadır. Bu nedenle lületaşı, halk arasında 'Eskişehir Taşı' olarak da bilinir. Lületaşı, yerin 20 ila 400 metre derinliklerinde, tek tek yumrular halinde bulunur ve çıkarılması büyük ölçüde insan gücüne dayalıdır.
Kullanım Alanları ve Önemi
Lületaşının en bilinen ve yaygın kullanım alanı pipo yapımıdır. Gözenekli yapısı sayesinde tütün dumanındaki zararlı maddeleri emerek daha sağlıklı bir içim deneyimi sunar. Pipo yapımının yanı sıra, süs eşyası, biblo, tespih, sigara ağızlığı, kolye ve satranç takımı gibi birçok farklı el sanatı ürününde de kullanılır. Arkeolojik çalışmalar, lületaşının yaklaşık 5000 yıldır bilindiğini ve kullanıldığını göstermektedir. Eskişehir'de lületaşı işlemeciliği önemli bir iş kolu ve sanat dalıdır; hatta şehirde dünyanın ilk ve tek Lületaşı Müzesi bulunmaktadır. Lületaşı, Türkiye ekonomisine katkı sağlayan ve kültürel mirasımızı yaşatan önemli bir doğal zenginliktir.