Antikor Nedir?
Antikorlar, diğer adıyla immünoglobulinler, vücudumuzun bağışıklık sistemi tarafından üretilen Y şeklinde özel proteinlerdir. Temel görevleri, vücuda giren virüs, bakteri, mantar ve toksin gibi zararlı yabancı maddeleri, yani antijenleri tanımak ve onlara bağlanarak etkisiz hale getirmektir. Her antikor, tıpkı bir anahtarın kilidine uyması gibi, belirli bir antijene özgüdür ve sadece onu tanıyıp bağlanabilir.
Antikorların Yapısı ve Üretimi
Antikorlar, iki ağır ve iki hafif zincirden oluşan Y benzeri bir yapıya sahiptir. Bu Y şeklinin uç kısımlarındaki amino asit dizilimleri farklılık gösterir, bu da her antikorun belirli bir antijene özgü olarak bağlanmasını sağlar. Antikorlar, bağışıklık sistemimizin önemli hücrelerinden olan plazma hücreleri (B hücrelerinin olgunlaşmış hali) tarafından üretilir. Bir plazma hücresi saniyede yüzlerce, hatta binlerce antikor üretebilir.
Antikorlar Nasıl Çalışır?
Vücut zararlı bir antijenle karşılaştığında, bağışıklık sistemi harekete geçer ve antikor üretmeye başlar. Antikorlar, antijenlere bağlanarak çeşitli mekanizmalarla onları etkisiz hale getirir:
- Nötralizasyon: Antijenlerin (örneğin toksinlerin) zararlı etkilerini doğrudan bloke ederler.
- Opsonizasyon: Antijenleri diğer bağışıklık hücreleri (fagositoz yapan hücreler) tarafından tanınması ve yok edilmesi için işaretlerler.
- Kompleman Aktivasyonu: Bağlandıkları antijenleri tanımlayarak, kanda bulunan kompleman adı verilen bir dizi proteinle kimyasal reaksiyonlara girerler. Bu reaksiyonlar, mikropların parçalanmasını tetikleyebilir veya diğer savunma hücrelerini hedefe çeker.
Antikorlar, vücudun hastalıklara karşı uzun süreli bağışıklık kazanmasında kritik bir rol oynar.
Antikor Çeşitleri Nelerdir?
İnsan vücudunda beş ana antikor sınıfı bulunur ve bunlar immünoglobulin (Ig) olarak adlandırılır:
- IgG (İmmünoglobulin G): Kanda ve doku sıvılarında en bol bulunan antikor türüdür (%70-75). Uzun süreli koruma sağlar, plasentadan fetüse ve anne sütüyle yenidoğana geçebilir. Aşı sonrası yükselmesi beklenen antikor türüdür.
- IgM (İmmünoglobulin M): Enfeksiyonlara karşı ilk savunma hattını oluşturur. Vücut yeni bir antijenle ilk kez karşılaştığında hızla üretilir ve primer bağışıklık yanıtında önemli rol oynar.
- IgA (İmmünoglobulin A): Solunum, sindirim ve ürogenital sistemlerin mukozal zarlarında, tükürük, gözyaşı ve anne sütünde bulunur. Mukozal yüzeylerde patojenlere karşı ilk savunmayı sağlar.
- IgE (İmmünoglobulin E): Cilt, akciğerler ve mukoza zarlarında bulunur. Alerjik reaksiyonlardan ve parazit enfeksiyonlarına karşı savunmadan sorumludur.
- IgD (İmmünoglobulin D): B hücrelerinin yüzeyinde bulunur ve bağışıklık tepkisinin erken evrelerinde üretilir. İşlevi tam olarak anlaşılamamıştır.
Antikorlar, vücudumuzun karmaşık savunma sisteminin vazgeçilmez bir parçasıdır ve bizi hastalıklara karşı korumak için sürekli görev başındadır.