Apandisit, tıp dilinde apendiks iltihabı olarak da bilinen, karın sağ alt kadranında yer alan küçük, parmak şeklinde bir kese olan apendiksin iltihaplanmasıdır. Bu durum, dünya genelinde en sık görülen cerrahi acillerden biridir ve zamanında teşhis ve tedavi edilmediğinde ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Apandisit Neden Olur?
Apandisitin kesin nedeni her zaman net olmamakla birlikte, genellikle apendiksin içinde bir tıkanıklık oluşmasıyla başlar. Bu tıkanıklık çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir:
- Dışkı Kalıntıları: En sık görülen nedenlerden biridir. Apendiksin içine sıkışan sert dışkı parçaları, iltihaplanmaya yol açabilir.
- Lenfoid Doku Büyümesi: Özellikle çocuklarda ve genç yetişkinlerde, enfeksiyonlara karşı vücudun savunma mekanizması olarak apendiksteki lenfoid dokunun büyümesi tıkanıklığa neden olabilir.
- Parazitler veya Yabancı Cisimler: Nadiren de olsa, parazitler veya yutulan küçük yabancı cisimler apendiksi tıkayabilir.
- Tümörler: Çok nadir durumlarda, apendiks içinde oluşan tümörler tıkanıklığa yol açabilir.
Tıkanıklık oluştuğunda, apendiks içindeki mukus birikmeye başlar ve bu da apendiks duvarında basıncın artmasına neden olur. Artan basınç, apendiksteki kan akışını bozarak doku hasarına ve iltihaplanmaya yol açar. Bakteriyel enfeksiyon da bu süreci hızlandırır.
Apandisit Belirtileri Nelerdir?
Apandisitin en belirgin belirtisi, genellikle göbek çevresinde başlayıp zamanla sağ alt karın bölgesine yerleşen şiddetli ağrıdır. Ağrı genellikle:
- Ani başlar ve giderek şiddetlenir.
- Öksürmek, hapşırmak veya derin nefes almakla artar.
- Hareket etmekle daha da kötüleşebilir.
Ağrıya ek olarak görülebilecek diğer belirtiler şunlardır:
- Bulantı ve kusma
- İştahsızlık
- Hafif ateş (genellikle 37.5-38.5 °C arası)
- Kabızlık veya ishal
- Karında şişkinlik
- Gaz çıkaramama
Bu belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir ve özellikle hamilelerde veya yaşlılarda daha az belirgin olabilir. Bu nedenle, bu belirtilerden herhangi birini yaşayan kişilerin derhal tıbbi yardım alması önemlidir.
Teşhis ve Tedavi
Apandisit teşhisi genellikle hastanın tıbbi öyküsü, fizik muayene ve bazı laboratuvar testleri ile konulur. Kan tahlillerinde beyaz kan hücrelerinin yüksekliği iltihaplanmayı gösterebilir. Görüntüleme yöntemleri de teşhiste önemli rol oynar:
- Ultrasonografi: Özellikle kadınlarda ve çocuklarda tercih edilir.
- Bilgisayarlı Tomografi (BT): Apandisitin daha net görüntülenmesini sağlar ve teşhisin doğruluğunu artırır.
Apandisitin tek etkili tedavisi cerrahi olarak apendiksin çıkarılmasıdır. Bu işleme apendektomi denir. Apendektomi genellikle iki yöntemle yapılır:
- Açık Apendektomi: Karın sağ alt bölgesinde küçük bir kesi yapılarak apendiksin çıkarılmasıdır.
- Laparoskopik Apendektomi: Karında birkaç küçük kesi açılarak özel aletler ve kamera yardımıyla apendiksin çıkarılmasıdır. Bu yöntem genellikle daha az ağrılıdır ve iyileşme süreci daha hızlıdır.
Eğer apandisit patlamışsa (rüptüre olmuşsa), enfeksiyon karın boşluğuna yayılabilir ve bu durum peritonit adı verilen ciddi bir enfeksiyona yol açabilir. Bu durumda tedavi daha karmaşık hale gelebilir ve daha uzun bir iyileşme süreci gerektirebilir.
Sonuç
Apandisit, acil tıbbi müdahale gerektiren önemli bir sağlık sorunudur. Karın sağ alt bölgesinde ani ve şiddetli ağrı, bulantı, kusma ve ateş gibi belirtiler fark edildiğinde vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmak hayati önem taşır. Erken teşhis ve doğru tedavi ile apandisit kaynaklı ciddi komplikasyonların önüne geçilebilir.