Devlet Hizmeti Yükümlülüğü (DHY) Nedir?
Devlet Hizmeti Yükümlülüğü (DHY), Türkiye'de tıp fakültesinden mezun olan, uzmanlığını tamamlayan veya yan dal uzmanlığını bitiren hekimlerin, Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen süre ve yerlerde zorunlu olarak kamu hizmeti yapmasını ifade eden bir uygulamadır. Halk arasında "mecburi hizmet" veya "zorunlu hizmet" olarak da bilinir.
DHY'nin Amacı ve Yasal Dayanağı
DHY'nin temel amacı, ülkenin dört bir yanındaki sağlık hizmetlerinin dengeli ve adil bir şekilde dağıtılmasını sağlamaktır. Böylece, özellikle az gelişmiş veya hekim ihtiyacı olan bölgelerde sağlık hizmetlerine erişimin artırılması hedeflenir.
Bu yükümlülük, 5 Temmuz 2005 tarihinde yürürlüğe giren 5371 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu'na eklenen Ek Madde 3, 4, 5 ve 6 ile yasal zeminini bulmuştur. Bu kanun maddeleri, DHY'nin kapsamını, süresini ve uygulanma esaslarını detaylandırmaktadır.
Kimleri Kapsar ve Süresi Ne Kadardır?
DHY, aşağıdaki hekim gruplarını kapsar:
- Tıp fakültesinden yeni mezun olan pratisyen hekimler.
- Uzmanlık eğitimini tamamlayan uzman hekimler.
- Yan dal uzmanlık eğitimini tamamlayan hekimler.
DHY süresi, hekimin atandığı yerin sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyine göre farklılık gösterir. Ülkemizdeki il ve ilçeler, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yapılan Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırmaları (SEGE) sonuçlarına göre altı farklı gruba ayrılmıştır. Bu gruplara göre görev süreleri 300 ila 600 gün arasında değişmektedir:
- Birinci grup yerleşim yerlerinde 600 gün.
- Altıncı grup yerleşim yerlerinde ise 300 gün.
Atama süreci, hekimlerin diploma veya uzmanlık belgelerinin Sağlık Bakanlığı tarafından tescil edilmesini takiben en geç iki ay içinde kura ile gerçekleştirilir.
DHY'yi Tamamlamamanın Sonuçları
Devlet Hizmeti Yükümlülüğü'nü tamamlamadan mesleği icra etmek yasal olarak mümkün değildir. DHY görevine başlamayan veya süresini tamamlamadan ayrılan hekimler, hem kamu hem de özel sektörde hekimlik mesleğini yapamazlar.
Ancak, DHY süresi devam ederken Tıpta Uzmanlık Sınavı (TUS) kazanılması durumunda, uzmanlık eğitimine başlanabilir. Bu durumda DHY görevi geçici olarak durdurulur ve uzmanlık eğitimi tamamlandıktan sonra kalan DHY süresi yerine getirilir.
Yıllık izin, mazeret izni ve hastalık izinleri gibi süreler, DHY süresine dahil edilmez ve yükümlülük süresine eklenir.
Eş durumu veya sağlık durumu gibi mazeretler nedeniyle atama talepleri, belirli şartlar altında değerlendirilebilir.