Tıbbi terminolojide sıkça karşılaştığımız entübe kelimesi, solunum yetmezliği yaşayan hastaların hayatını kurtarmak için uygulanan kritik bir tıbbi prosedürü ifade eder. Basitçe anlatmak gerekirse, entübasyon, hastanın soluk borusuna (trakea) özel bir tüp yerleştirilerek, akciğerlere kontrollü bir şekilde oksijen ve hava verilmesini sağlayan bir işlemdir.
Entübasyon Neden Yapılır?
Birçok farklı durumda hastanın kendi başına yeterli solunum yapamaması söz konusu olabilir. Bu gibi durumlarda entübasyon hayat kurtarıcı bir müdahale olarak devreye girer. Başlıca nedenler şunlardır:
- Solunum Yetmezliği: Zatürre, KOAH alevlenmesi, akut solunum sıkıntısı sendromu (ARDS) gibi ciddi akciğer hastalıkları, hastanın yeterli oksijen alamamasına ve karbondioksiti atamamasına neden olabilir.
- Ameliyatlar: Genel anestezi altında yapılan ameliyatlarda, hastanın solunum yollarının açık tutulması ve anestezi uzmanının solunumu kontrol edebilmesi için entübasyon gereklidir.
- Bilinç Kaybı: Travma, zehirlenme, aşırı doz ilaç kullanımı veya beyin hasarı gibi nedenlerle bilincini kaybeden hastaların solunum yollarının tıkanmasını önlemek ve solunumlarını desteklemek amacıyla entübasyon yapılır.
- Solunum Yolu Tıkanıklığı: Yabancı cisim aspirasyonu, ciddi alerjik reaksiyonlar (anafilaksi) veya üst solunum yollarındaki şişlikler nedeniyle solunum yolu tıkanıklığı yaşayan hastalarda acil olarak entübasyon gerekebilir.
- Yoğun Bakım Desteği: Ağır enfeksiyonlar, septik şok veya çoklu organ yetmezliği gibi kritik durumlarda, hastanın hayati fonksiyonlarını desteklemek için uzun süreli solunum desteği sağlamak amacıyla entübasyon uygulanır.
Entübasyon İşlemi Nasıl Gerçekleştirilir?
Entübasyon işlemi, genellikle bir anestezi uzmanı veya acil tıp doktoru tarafından steril koşullar altında gerçekleştirilir. İşlem adımları genel olarak şu şekildedir:
- Hazırlık: Hastanın durumu değerlendirilir, gerekli tıbbi ekipman (entübasyon tüpü, laringoskop, ambu, aspiratör vb.) hazırlanır ve hastaya sakinleştirici ve kas gevşetici ilaçlar verilir.
- Laringoskopi: Doktor, laringoskop adı verilen özel bir alet yardımıyla hastanın ağzından girerek gırtlak (larenks) bölgesine ulaşır. Bu sayede ses tellerini görebilir.
- Tüp Yerleştirme: Görüntülenen ses tellerinin arasından, hastanın soluk borusuna uygun boyutta bir entübasyon tüpü dikkatlice ilerletilir.
- Tüpün Sabitlenmesi: Tüpün doğru pozisyonda olduğundan emin olunduktan sonra, genellikle yanak ile tüp arasına yerleştirilen bir bant veya özel bir sabitleyici ile sabitlenir. Tüpün ucundaki baloncuğun şişirilmesiyle de hava kaçağı önlenir.
- Ventilasyon: Tüpün doğru yere yerleştiği stetoskop ile dinlenerek ve bazen de karbondioksit ölçümü ile teyit edildikten sonra, hastaya bir ventilatör (yapay solunum cihazı) aracılığıyla kontrollü bir şekilde oksijen ve hava verilmeye başlanır.
Entübasyon, hastanın yaşamını sürdürmesi için kritik bir öneme sahip olsa da, her tıbbi işlemde olduğu gibi bazı riskleri de beraberinde getirebilir. Bu riskler arasında enfeksiyon, ses tellerinde hasar, diş yaralanmaları veya tüpün yanlış yere yerleşmesi gibi durumlar bulunabilir. Ancak bu riskler, genellikle işlemin faydaları yanında kabul edilebilir düzeydedir.
Entübe edilen hastalar, genellikle yoğun bakım ünitelerinde yakından takip edilir. Solunum fonksiyonları düzelen ve kendi başına nefes alabilecek duruma gelen hastalar, doktor kontrolünde entübasyon tüpü çıkarılarak (ekstübasyon) normal solunumlarına geri döndürülür.
Özetle, entübasyon, solunum desteği ihtiyacı olan hastaların hayatını kurtarmak ve iyileşme süreçlerini desteklemek için uygulanan, modern tıbbın vazgeçilmez bir parçasıdır.