Hematüri Nedir?
Hematüri, idrarın içinde kan hücreleri bulunması durumudur. Normalde idrarda kırmızı kan hücresi (alyuvar) bulunmaması gerekir. İdrarda kan görülmesi, hem erkeklerde hem de kadınlarda endişe verici bir durum olabilir.
Hematüri iki ana türe ayrılır:
- Makroskopik (Brüt) Hematüri: İdrardaki kanın çıplak gözle görülebildiği durumdur. İdrar pembe, kırmızı, kahverengi veya kola renginde bir görünüm alabilir.
- Mikroskopik Hematüri: İdrarda kan hücrelerinin yalnızca mikroskop altında tespit edilebildiği, çıplak gözle fark edilemeyen bir durumdur. Genellikle rutin idrar testlerinde tesadüfen ortaya çıkar.
Hematüri Neden Olur?
Hematüriye yol açabilecek birçok neden bulunmaktadır. Böbreklerden başlayarak, idrar kanalları, mesane ve idrar çıkış kanalına kadar uzanan idrar sisteminin herhangi bir noktasında meydana gelen kanama hematüriye neden olabilir.
- İdrar Yolu Enfeksiyonları (İYE): Bakterilerin üretra yoluyla vücuda girip mesanede çoğalmasıyla oluşur. En yaygın nedenlerden biridir.
- Böbrek ve Mesane Taşları: Konsantre idrardaki minerallerin böbrek veya mesanede sert taşlara dönüşmesi, idrar yollarında sürtünme ve yaralanma yaparak kanamaya neden olabilir.
- Böbrek Enfeksiyonları (Piyelonefrit): Bakterilerin kan dolaşımı yoluyla veya üreterlerden böbreklere ulaşmasıyla ortaya çıkar.
- Büyümüş Prostat (Benign Prostat Hiperplazisi - BPH): Erkeklerde orta yaş ve üzeri dönemde prostat bezinin büyümesi, idrar yolunu sıkıştırarak kanamaya yol açabilir.
- Üriner Sistem Kanserleri: Mesane, böbrek veya üreter gibi organlarda gelişen tümörler kanama belirtisi gösterebilir. Özellikle ağrısız hematüri, ileri yaşlarda tümörleri akla getirmelidir.
- Böbrek Hastalıkları: Glomerülonefrit (böbreklerin filtreleme sisteminin iltihabı) veya polikistik böbrek hastalığı gibi durumlar mikroskobik hematüriye neden olabilir.
- Travma ve Yaralanmalar: İdrar yoluna zarar veren travmatik yaralanmalar veya cerrahi müdahaleler sonucunda hematüri meydana gelebilir.
- Bazı İlaçlar: Kan sulandırıcılar (aspirin, heparin) veya bazı kanser ilaçları idrarda kan görülmesine neden olabilir.
- Yoğun Egzersiz: Ağır fiziksel aktivite veya egzersiz sonrası geçici ve masum hematüri görülebilir.
- Pıhtılaşma Bozuklukları: Kanın pıhtılaşma süreçlerini etkileyen hastalıklar veya ilaçlar kanamaya neden olabilir.
Belirtileri Nelerdir?
Hematürinin en belirgin semptomu idrar rengindeki değişikliktir (pembe, kırmızı, kahverengi veya kanlı). Bununla birlikte, hematüriye eşlik eden diğer belirtiler altta yatan nedene göre değişebilir:
- İdrar yaparken ağrı veya yanma hissi
- Sık idrara çıkma ihtiyacı
- Bulanık veya kötü kokulu idrar
- Alt karın veya bel bölgesinde ağrı
- Ateş ve titreme (özellikle enfeksiyonlarda)
- Mide bulantısı ve kusma (böbrek taşlarında)
- İdrarda kan pıhtıları
Ancak, bazı durumlarda mikroskopik hematüri tamamen ağrısız olabilir ve yalnızca rutin bir idrar tahlilinde ortaya çıkar.
Tanı ve Tedavi
İdrarda kan görülmesi durumunda mutlaka bir doktora başvurmak ve altta yatan nedeni belirlemek önemlidir. Tanı için hastanın tıbbi geçmişi değerlendirilir, fiziksel muayene yapılır ve çeşitli testler uygulanır.
- İdrar Tahlili ve Kültürü: Kan hücrelerinin varlığını ve olası enfeksiyonları tespit etmek için kullanılır.
- Kan Testleri: Böbrek fonksiyonlarını ve pıhtılaşma durumunu değerlendirmek için yapılabilir.
- Görüntüleme Yöntemleri: Ultrason, Bilgisayarlı Tomografi (BT) veya Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) gibi yöntemlerle idrar yollarındaki taşlar, tümörler veya yapısal bozukluklar incelenir.
- Sistoskopi: Mesanenin içini doğrudan incelemek için kullanılan bir yöntemdir.
Hematüri tedavisi, kanamaya neden olan altta yatan duruma göre planlanır. Örneğin, idrar yolu enfeksiyonları antibiyotiklerle, böbrek taşları ilaçlarla veya taş kırma yöntemleriyle (ESWL) tedavi edilebilir. Ciddi durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir.