Hipoglisemi, kan şekeri (glukoz) seviyesinin normalin altına düşmesi durumunu ifade eder. Vücudumuzun temel enerji kaynağı olan glukoz, beyin fonksiyonları ve diğer yaşamsal aktiviteler için kritik öneme sahiptir. Bu nedenle, kan şekeri seviyesindeki ani düşüşler, çeşitli belirtilere yol açabilir ve acil müdahale gerektirebilir.
Hipogliseminin Nedenleri Nelerdir?
Hipogliseminin birçok farklı nedeni olabilir. En sık görülen nedenler şunlardır:
- Diyabet Tedavisi: Diyabet hastalarında kullanılan insülin veya bazı oral antidiyabetik ilaçların dozunun fazla olması, öğün atlanması veya öğünlerde yeterli karbonhidrat alınmaması hipoglisemiye yol açabilir.
- Aşırı Egzersiz: Özellikle diyabet hastası olmayan bireylerde, uzun süreli ve yoğun fiziksel aktivite sonrası vücudun glukoz ihtiyacının artması ve yeterli besin alınmaması durumunda görülebilir.
- Bazı İlaçlar: Diyabet ilaçları dışında, bazı antibiyotikler, sıtma ilaçları ve kalp ilaçları da nadiren hipoglisemiye neden olabilir.
- Aşırı Alkol Tüketimi: Özellikle aç karnına alınan alkol, karaciğerin glukoz üretimini engelleyerek kan şekeri düşüklüğüne yol açabilir.
- Hormonal Bozukluklar: Nadir durumlarda, böbreküstü bezi veya hipofiz bezi yetmezliği gibi hormonal sorunlar da hipoglisemiye neden olabilir.
- Karaciğer veya Böbrek Hastalıkları: Bu organların işlev bozuklukları, glukoz metabolizmasını etkileyerek hipoglisemi riskini artırabilir.
- Tümörler: Nadiren de olsa, insülin üreten pankreas tümörleri (insülinoma) kan şekerini aşırı düşürebilir.
Hipogliseminin Belirtileri Nelerdir?
Hipogliseminin belirtileri kişiden kişiye ve düşüşün şiddetine göre değişiklik gösterebilir. Yaygın belirtiler şunlardır:
- Titreme
- Terleme
- Açlık hissi
- Baş dönmesi
- Kalp çarpıntısı
- Sinirlilik veya ajitasyon
- Bulanık görme
- Baş ağrısı
- Yorgunluk ve halsizlik
- Konuşma güçlüğü
- Kafa karışıklığı
- Koordinasyon bozukluğu
- Nadir durumlarda bilinç kaybı veya nöbet
Bu belirtiler genellikle kan şekeri seviyesi 100 mg/dL'nin altına düştüğünde ortaya çıkmaya başlar. Ancak, diyabet hastası olan ve uzun süredir tedavi gören kişilerde, vücut bu düşüşlere daha toleranslı hale gelebilir ve belirtiler daha az belirgin olabilir.
Hipoglisemiye Acil Müdahale
Hipoglisemi belirtileri fark edildiğinde, hızlı bir şekilde kan şekeri seviyesini yükseltmek önemlidir. Hafif vakalarda, aşağıdaki yöntemler uygulanabilir:
- Hızlı Etki Eden Karbonhidratlar: 15-20 gram karbonhidrat içeren bir şey tüketmek gerekir. Örneğin:
- Yarım su bardağı meyve suyu
- Bir yemek kaşığı bal veya şeker
- 3-4 adet kesme şeker
- Şekerli sakızlar
- Bekleme Süresi: Karbonhidrat alındıktan sonra 15 dakika beklenir ve kan şekeri tekrar ölçülür. Eğer hala düşükse, işlem tekrarlanır.
- Sonraki Öğün: Kan şekeri normale döndükten sonra, uzun süreli enerji sağlayacak bir öğün veya atıştırmalık (örneğin, tam tahıllı kraker ve peynir) tüketilmelidir.
Şiddetli hipoglisemi durumlarında, yani kişinin bilincini kaybettiği veya nöbet geçirdiği durumlarda, derhal tıbbi yardım alınmalıdır. Bu durumlarda, glukagon enjeksiyonu gibi acil müdahaleler gerekebilir.
Önleme Yolları
Hipoglisemiyi önlemek için düzenli beslenme, öğün atlamama, doktorun önerdiği ilaç dozlarına uyma ve düzenli egzersiz yaparken vücudun ihtiyaçlarını karşılama önemlidir. Diyabet hastaları, kan şekeri ölçümlerini düzenli olarak yapmalı ve hipoglisemi belirtileri konusunda bilinçli olmalıdır.
Hipoglisemi, doğru bilgi ve önlemlerle yönetilebilen bir durumdur. Belirtileri tanımak ve hızlı müdahale etmek, olası ciddi sonuçları önlemek açısından hayati önem taşır.