Tip 2 Diyabet Nedir?
Tip 2 diyabet, vücudun insülin hormonunu etkili bir şekilde kullanamaması (insülin direnci) veya yeterli miktarda insülin üretememesi sonucu kan şekerinin normalden yüksek seyretmesiyle karakterize edilen kronik bir metabolik hastalıktır. Diyabet vakalarının yaklaşık %90'ını oluşturan Tip 2 diyabet, genellikle yetişkinlik döneminde ortaya çıksa da, obeziteye bağlı olarak çocuklarda ve gençlerde de görülebilmektedir.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
Tip 2 diyabetin gelişiminde genetik yatkınlık ve yaşam tarzı faktörleri önemli rol oynar. Başlıca nedenler ve risk faktörleri şunlardır:
- İnsülin Direnci: Vücut hücrelerinin insüline karşı duyarsız hale gelmesi, glikozun hücrelere girememesine ve kanda birikmesine yol açar.
- Obezite ve Fazla Kilo: Özellikle karın bölgesindeki yağlanma, insülin direncini artırarak Tip 2 diyabet riskini yükseltir.
- Hareketsiz Yaşam Tarzı: Fiziksel aktivite eksikliği, insülin duyarlılığını azaltır ve kilo alımına katkıda bulunur.
- Genetik Yatkınlık: Ailede diyabet öyküsü bulunması, hastalığın görülme riskini artırır.
- Yaş: İlerleyen yaşla birlikte metabolizma yavaşladığı için risk artar.
- Gestasyonel Diyabet Geçmişi: Hamilelikte diyabet yaşayan kadınların Tip 2 diyabet geliştirme riski daha yüksektir.
- Bazı Tıbbi Durumlar ve İlaçlar: Polikistik over sendromu, Cushing sendromu gibi durumlar ve bazı ilaçlar diyabet riskini artırabilir.
Belirtileri Nelerdir?
Tip 2 diyabetin belirtileri genellikle yavaş yavaş ortaya çıkar ve başlangıçta hafif olabilir, bu da teşhisi geciktirebilir. Yaygın belirtiler şunlardır:
- Sık idrara çıkma (özellikle geceleri)
- Aşırı susuzluk ve çok su içme
- Aşırı açlık hissi
- Yorgunluk ve halsizlik
- Cilt yaralarının geç iyileşmesi
- Sık tekrarlayan enfeksiyonlar (idrar yolu, maya enfeksiyonları)
- El ve ayaklarda uyuşma veya karıncalanma
- Bulanık görme
- Kilo kaybı (istem dışı)
- Koltuk altı ve kasık gibi bölgelerde koyu renkli cilt lekeleri (akantozis nigrikans)
Tedavi ve Önleme Yöntemleri
Tip 2 diyabetin tedavisinde temel amaç, kan şekeri seviyelerini kontrol altında tutmak ve komplikasyonları önlemektir. Tedavi genellikle yaşam tarzı değişiklikleriyle başlar:
- Sağlıklı Beslenme: Dengeli ve porsiyon kontrollü beslenme, basit şekerlerden kaçınma önemlidir.
- Düzenli Egzersiz: Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta fiziksel aktivite, insülin duyarlılığını artırır ve kilo kontrolüne yardımcı olur.
- Kilo Kontrolü: Fazla kilolu veya obez bireylerde kilo kaybı, kan şekeri kontrolünü önemli ölçüde iyileştirebilir.
Yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olmadığında, kan şekerini düşürücü ilaçlar (oral antidiyabetikler) veya insülin tedavisi gerekebilir. Bazı durumlarda, özellikle vücut kitle indeksi yüksek olan hastalarda metabolik cerrahi de bir tedavi seçeneği olabilir.
Tip 2 diyabet büyük ölçüde önlenebilir bir hastalıktır. Sağlıklı yaşam alışkanlıkları benimsemek, düzenli taramalar yaptırmak ve risk faktörlerini yönetmek, hastalığın gelişimini engellemede veya geciktirmede kritik öneme sahiptir.