Kanun Hükmünde Kararname (KHK) Nedir?
Kanun Hükmünde Kararname (KHK), Türkiye hukuk sisteminde yürütme organına, belirli şartlar altında tanınan bir yetkiyle, doğrudan kanun gücünde düzenleme yapma imkânı veren hukuki bir araçtır. Kısaca “KHK” olarak bilinen bu kararnameler, yasama organı olan Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından çıkarılan kanunlarla eşdeğer güce sahiptir.
KHK'nın Hukuki Niteliği ve Çıkarılma Yetkisi
KHK'lar, yasama organının Anayasa'dan aldığı yetki veya TBMM tarafından verilen bir yetki kanununa dayanarak çıkarılır. Bu kararnameler, kanunları değiştirebilir, yürürlükten kaldırabilir veya kanun niteliğinde yeni kurallar ihdas edebilir. KHK çıkarma yetkisi, Anayasa'nın 91. maddesinde düzenlenmiştir.
Türk hukukunda iki tür KHK bulunmaktadır:
- Olağan KHK'lar: Geçmişte Bakanlar Kurulu tarafından, TBMM'nin belirli bir konuda ve belirli bir süre için verdiği yetki kanununa dayanarak çıkarılırdı.
- Olağanüstü Hal (OHAL) KHK'ları: Olağanüstü hal veya sıkıyönetim dönemlerinde, Cumhurbaşkanı başkanlığındaki Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılırdı. Bu tür KHK'lar için TBMM'den ayrıca bir yetki kanunu alınmasına gerek duyulmazdı.
2017 Anayasa değişikliği ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçişle birlikte, Bakanlar Kurulu'nun kaldırılmasıyla olağan dönem KHK'ları yerine “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri” çıkarılmaya başlanmıştır. Ancak KHK terimi, özellikle geçmiş dönemdeki uygulamalar ve olağanüstü hal dönemlerinde çıkarılan kararnameler için kullanılmaya devam etmektedir.
KHK'ların Sınırları ve Denetimi
KHK çıkarma yetkisi sınırsız değildir. Anayasa'nın belirlediği sınırlar çerçevesinde kullanılır. Özellikle temel haklar, kişi hak ve ödevleri ile siyasi hak ve ödevler KHK'larla düzenlenemez. Bu sınırlamalar, Anayasa ile güvence altına alınmıştır.
KHK'lar, çıkarıldıktan sonra TBMM'nin onayına sunulmak zorundadır. Belirli bir süre içinde Meclis tarafından onaylanmayan KHK'lar yürürlükten kalkar. Ayrıca, KHK'lar Anayasa Mahkemesi tarafından yargısal denetime tabidir.