Materyalizm Nedir?
Materyalizm, varlığın özünün ve temel yapı taşının maddi olduğunu savunan felsefi bir dünya görüşüdür. Latince 'materia' (madde) kelimesinden türemiş olup, Türkçede 'maddecilik' veya 'özdekçilik' olarak da bilinir. Bu felsefeye göre, evrendeki her şey maddeden oluşur ve bilinç de dahil olmak üzere bütün görüngüler maddi etkileşimler sonucunda ortaya çıkar.
Materyalizmin Temel İlkeleri
- Madde Tek Gerçekliktir: Materyalizm, var olan tek tözün madde olduğunu savunur. Fiziksel varlık, tek ve esas olan gerçekliktir.
- Metafiziğin Reddi: Materyalistler, maddenin dışında zihinsel veya doğaüstü hiçbir gücün bulunmadığını kabul eder. Tanrı, ruh, yaratılış gibi metafiziksel ve dinî kavramları reddederler.
- Bilincin Maddi Kökeni: Bilinç, düşünce ve zihinsel durumlar, beynin bir faaliyeti olarak, tamamen fiziksel süreçlerle açıklanır. Ruhun da maddeden oluştuğu ve diğer tüm maddeler gibi sonlu olduğu ileri sürülür.
- Neden-Sonuç İlişkisi (Determinizm): Materyalizm, olayların ve olguların neden-sonuç ilişkilerine dayandığı bir bakış açısını benimser ve doğada amaçlılığa yer vermez.
- İdealizmin Karşıtı: Materyalizm, idealizmin tam tersidir. İdealizmde ruh veya bilinç esasken, materyalizmde madde asıldır ve ruh veya bilinç ikincil bir olgudur.
Materyalizmin Tarihsel Gelişimi ve Temsilcileri
Materyalist düşüncenin kökenleri Antik Yunan felsefesine dayanır. MÖ 5. ve 4. yüzyıllarda Leukippos ve Demokritos tarafından geliştirilen atomculuk, materyalizmin temelini oluşturmuştur. Epiküros ve Lucretius da bu dönemdeki önemli materyalist düşünürlerdendir.
17. yüzyılda Pierre Gassendi ve Thomas Hobbes gibi filozoflarla materyalizm yeniden canlanmıştır. 'Materyalizm' kavramı ilk defa Henry More tarafından 1668 yılında kullanılmıştır. 18. yüzyılda John Toland, Julien de la Mettrie, Denis Diderot ve Baron d'Holbach gibi Aydınlanma dönemi düşünürleri materyalist felsefenin öncüleri arasında yer almıştır.
19. yüzyılda ise Ludwig Feuerbach, Charles Darwin, Sigmund Freud, Karl Marx ve Friedrich Engels gibi isimler materyalist düşünceye yeni boyutlar kazandırmıştır. Özellikle Karl Marx ve Friedrich Engels'in geliştirdiği 'tarihsel materyalizm' ve 'diyalektik materyalizm' kuramları, mekanik materyalizmin indirgemeci yaklaşımlarından farklı bir bakış açısı sunmuştur.