Nöropati Nedir?
Nöropati, vücuttaki periferik sinirler üzerinde meydana gelen hasarı ifade eden genel bir terimdir. Beyin ve omurilik dışında kalan sinir sistemini etkileyen bu durum, sinir kaynaklı ağrılara “nöropatik ağrı” denmesine neden olur. Nöropati her yaşta ortaya çıkabilmekle birlikte, yaşlılarda daha sık görülür.
Nöropati Çeşitleri
Periferik sinir sistemindeki her sinirin belirli bir işlevi olduğundan, nöropati belirtileri etkilenen sinir türüne göre değişiklik gösterir.
- Duyusal Nöropati: Dokunma, ağrı, sıcaklık gibi duyusal bilgileri ileten sinirleri etkiler. El ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma hissi ve iğne batmaları gibi belirtiler görülebilir.
- Motor Nöropati: Kasların hareketini sağlayan motor sinirleri etkiler. Kas güçsüzlüğü, kas seğirmeleri ve kaslarda erime görülebilir. İleri durumlarda solunum ve yutmayı kontrol eden kaslara kadar ilerleyebilir.
- Otonomik Nöropati: İç organları kontrol eden otonomik sinir sistemi liflerini etkiler. Terleme sorunları, kalp ritim bozuklukları, ani tansiyon değişiklikleri, sindirim ve idrar sorunları gibi belirtilere neden olabilir.
- Sensorimotor Nöropati: Hem motor hem de duyusal sinir liflerini etkileyen bir türdür. Kas güçsüzlüğü ile birlikte el ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma, hissizlik gibi belirtilere yol açabilir.
- Mononöropati ve Polinöropati: Nöropati tek bir siniri (mononöropati) veya birçok siniri (polinöropati) etkileyebilir. Karpal tünel sendromu mononöropatiye örnektir.
Nöropati Nedenleri
Nöropatiye yol açan birçok neden bulunmaktadır. Günümüzde hastaların %65-70'inde neden belirlenebilmektedir; geri kalan %30'luk dilimde ise nöropatinin nedeni tespit edilememektedir (idiopatik nöropati).
- Diyabet (Şeker Hastalığı): Periferik nöropatinin en yaygın nedenidir. Yüksek kan şekeri, sinirleri besleyen damarlarda tıkanıklığa neden olabilir.
- Vitamin Eksiklikleri: Özellikle B12 vitamini, folik asit veya diğer B grubu vitaminlerinin eksikliği nöropatiye yol açabilir.
- Travma ve Yaralanmalar: Kaza, düşme veya spor yaralanmaları sinirlerin zedelenmesine neden olabilir.
- Enfeksiyonlar: Çeşitli bakteriyel, viral veya parazitik enfeksiyonlar nöropatiye sebep olabilir.
- Toksin Maruziyeti: Tarım ilaçları, tiner, solventler, cıva ve kurşun gibi ağır metaller ile aşırı alkol tüketimi nöropatiye neden olabilir.
- Kemoterapi İlaçları: Kanser tedavisinde kullanılan bazı kemoterapi ilaçları nöropatiye yol açabilir.
- Genetik Faktörler: Bazı nöropati türleri genetik yatkınlık sonucu ortaya çıkabilir.
- Otoimmün Hastalıklar: Bağışıklık sistemi hastalıkları da nöropati ile ilişkilidir.
- Kanser: Bazı kanser hücreleri sinir hasarına yol açabilen maddeler salgılayabilir.
Nöropati Belirtileri
Nöropati belirtileri, etkilenen sinirlerin türüne ve hasarın şiddetine bağlı olarak kişiden kişiye değişebilir.
- El ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma hissi, ağrı veya hissizlik.
- Keskin, zonklayıcı veya bıçaklanma hissi veren ağrılar.
- Dokunmaya karşı hassasiyet.
- Kaslarda güçsüzlük, seğirmeler, erime ve kas kütlesi kaybı.
- Koordinasyon problemleri, denge kaybı ve düşme riski.
- Yürüme bozuklukları, tökezleme ve takılma.
- Terleme sorunları, kalp ritim bozuklukları, ani tansiyon değişiklikleri, sindirim ve idrar sorunları gibi otonomik işlev bozuklukları.
Tanı ve Tedavi
Nöropatinin teşhisi için fizik muayene, kan testleri, elektromiyogram (EMG), sinir ultrasonu, sinir biyopsisi ve genetik testler gibi yöntemler kullanılabilir.
Nöropati tedavisinin temel hedefleri, sinir hasarının ilerlemesini durdurmak, semptomları hafifletmek ve hastanın yaşam kalitesini artırmaktır. Tedavi süreci, hastalığın nedenine bağlı olarak ilaç kullanımı, yaşam tarzı değişiklikleri ve fizik tedavi gibi yöntemleri içerebilir. Diyabet gibi altta yatan bir hastalık varsa, öncelikle bu hastalığın kontrol altına alınması önemlidir. Fizik tedavi, kas güçsüzlüğünü ve denge sorunlarını hafifletmede önemli bir rol oynar.