Recm Nedir?
Recm (Arapça: رجم), sözlük anlamı “taşlama” veya “taşlayarak öldürme” olan bir kelimedir. İslam hukukunda ise terim olarak, evli (muhsan) erkek ve kadınların zina (evlilik dışı cinsel ilişki) suçunu işlemeleri durumunda uygulanan taşlayarak öldürme cezasını ifade eder. Arapça r-c-m kökünden türeyen bu kelime, aynı zamanda lanetleme, kovma veya kötü zanda bulunma gibi anlamlara da gelebilir.
Tarihsel Kökenleri
Recm, yalnızca İslam hukukuna özgü bir uygulama değildir; tarihi çok eski dönemlere dayanır ve Yakın Doğu’da büyük günahlar için bir idam cezası olarak uygulanmıştır.
- Yahudilikte: Recm, İslam öncesinde Yahudilikte de var olan bir ceza olup, Tevrat’ta (Levililer 20:10-21) zina suçu için belirtilmiştir.
- Hristiyanlıkta: Yeni Antlaşma’da (Yuhanna 8:3-11) İsa’nın zina yapan bir kadını recmetmek isteyenlere “İlk taşı günahsız olanınız atsın” demesiyle bu cezanın uygulanması reddedilmiştir.
- İslam Öncesi ve Sonrası: Tarihin farklı dönemlerinde birçok toplumda evlilik dışı cinsel ilişki cezalandırılmış, recm ise özellikle Orta Doğu’da dini bir ceza olarak uygulanmıştır.
İslam Hukukunda Recm
Recm, İslam hukukundaki en tartışmalı konulardan biridir.
- Kur’an ve Hadis İlişkisi: Kur’an-ı Kerim’de zina suçunun cezası olarak recmden açıkça bahsedilmez; Kur’an’da zina edenlere yüz sopa (celde) cezası öngörülür. Ancak İslam hukukunda recm cezası, Hz. Muhammed’in ve sahabelerin uygulamalarına dayanan hadislerle sabit kabul edilmiştir. Bazı alimler, recmle ilgili bir ayetin Kur’an’da bulunduğunu ancak tilavetinin (okunuşunun) neshedildiğini (hükmünün baki kaldığını) belirtirken, bazıları ise recmin Kur’an’da yer almadığını ve hadislerin bu konudaki sübutunun yeterli olmadığını savunur.
- Uygulama Şartları: Recm cezasının uygulanabilmesi için İslam hukukunda çok ağır şartlar aranmıştır. En temel şart, zina eden kişinin “muhsan” olmasıdır; yani evli veya daha önce sahih bir nikahla evlenip cinsel temasta bulunmuş olması gerekir. Suçun ispatı ise dört adil erkek şahidin fiili görmesiyle veya failin hakim huzurunda dört kez ikrar etmesiyle mümkündür.
Günümüzdeki Durumu ve Tartışmalar
Modern dünyada recm cezası, insan hakları örgütleri tarafından işkence olarak kabul edilmekte ve şiddetle eleştirilmektedir. Çoğu Müslüman ülkenin ceza kanunları Batılı modellerden türetilmiştir ve recm cezası içermez. Ancak son yıllarda bazı ülkelerde, İslamcı hareketlerin etkisiyle recm ve diğer had cezaları ceza kanunlarına eklenmiş, ancak uygulaması nadir veya sembolik kalmıştır. İran, Suudi Arabistan, Sudan, Yemen, kuzey Nijerya, Afganistan, Brunei ve Pakistan’ın bazı bölgelerinde yasal bir ceza olarak varlığını sürdürmektedir. Osmanlı tarihinde ise belgelenmiş tek bir recm vakası bulunmaktadır. Recm konusu, günümüzde de İslam alimleri arasında farklı görüşlerin dile getirildiği, hukuki ve teolojik tartışmaların devam ettiği bir alandır.