Seboreik Dermatit Nedir?
Seboreik dermatit, halk arasında 'yağlı egzama' olarak da bilinen, cildin yağ bezlerinin yoğun olduğu bölgelerde ortaya çıkan kronik ve iltihaplı bir deri hastalığıdır. Bu durum, ciltte kızarıklık, sarımsı ve yağlı kepeklenme veya kabuklanma ile karakterizedir. Genellikle saçlı deri, yüz, kulaklar, burun kenarları, kaşlar ve göğüs bölgesi gibi alanlarda görülür. Seboreik dermatit bulaşıcı değildir ve her yaş grubunda ortaya çıkabilir; bebeklerde 'konak' olarak bilinen formu da mevcuttur.
Nedenleri Nelerdir?
Seboreik dermatitin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, birçok faktörün bir araya gelmesiyle oluştuğu düşünülmektedir. Başlıca nedenler ve tetikleyici faktörler şunlardır:
- Malassezia Mayası: Ciltte doğal olarak bulunan Malassezia adı verilen bir maya türünün aşırı çoğalması veya buna karşı gelişen inflamatuar bir reaksiyon, hastalığın temel nedenlerinden biri olarak kabul edilir.
- Genetik ve Çevresel Faktörler: Genetik yatkınlık ve çevresel koşullar hastalığın ortaya çıkmasında rol oynayabilir.
- Stres ve Yorgunluk: Stres, depresyon ve yorgunluk gibi psikolojik faktörler seboreik dermatit belirtilerini şiddetlendirebilir.
- Hormonal Değişiklikler: Özellikle ergenlik döneminde artan hormonal aktivite, hastalığın başlangıcını tetikleyebilir.
- Bağışıklık Sistemi Zayıflığı: HIV enfeksiyonu, bazı kanser türleri veya bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaç kullanımı gibi durumlar riski artırır.
- Nörolojik Hastalıklar: Parkinson hastalığı ve inme gibi bazı nörolojik durumlarla seboreik dermatit arasında ilişki bulunmuştur.
- Bazı İlaçlar: Lityum, interferon, psoralen, buspiron ve simetidin gibi bazı ilaçlar seboreik dermatit gelişimine katkıda bulunabilir.
- Beslenme ve Vitamin Eksiklikleri: Biotin (B7), piridoksin (B6) ve çinko eksikliği gibi beslenme ile ilişkili faktörler seboreik salgısını artırarak lezyonlara yol açabilir.
Belirtileri Nelerdir?
Seboreik dermatit belirtileri kişiden kişiye ve hastalığın şiddetine göre farklılık gösterebilir. En yaygın belirtiler şunlardır:
- Ciltte kızarıklık ve iltihaplanma.
- Sarımsı, yağlı ve pul pul dökülen kepeklenme veya kabuklanma.
- Kaşıntı ve yanma hissi.
- Etkilenen bölgelerde ciltte kuruluk olsa bile yağlı bir görünüm.
- Şiddetli ve uzun süreli vakalarda saç köklerinin beslenmesinin bozulması sonucu saç dökülmesi görülebilir.
Bu belirtiler genellikle saçlı deri, kaşlar, burun kenarları, kulak içleri ve arkaları, göğüs ortası, sırtın ortası ve vücut kıvrımları gibi yağ bezlerinin yoğun olduğu bölgelerde ortaya çıkar.
Tedavisi Nasıl Yapılır?
Seboreik dermatit tamamen tedavi edilemese de, belirtileri kontrol altına almak ve yaşam kalitesini artırmak mümkündür. Tedavi süreci genellikle kişiye özel olarak belirlenir ve semptomların şiddetine göre düzenlenir. Başlıca tedavi yöntemleri şunlardır:
- Tıbbi Şampuanlar: Antifungal (mantar önleyici), çinko pirition, selenyum sülfür veya tıbbi katran içeren şampuanlar saçlı deri ve diğer etkilenen bölgeler için kullanılır.
- Topikal Kremler ve Losyonlar: Kortikosteroidler, antifungal kremler, lityum tuzları ve D vitamini içeren kremler iltihabı azaltmak ve mantar büyümesini kontrol altına almak için kullanılabilir.
- Oral İlaçlar: Şiddetli vakalarda dermatologlar oral antifungal ilaçlar veya bağışıklık düzenleyici ilaçlar önerebilir.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Stres yönetimi, sağlıklı beslenme ve uygun cilt bakımı rutinleri semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilir.
Tedaviye rağmen seboreik dermatit kronik ve tekrarlayıcı bir hastalık olabilir, bu nedenle doktor tavsiyelerine uyum ve düzenli takip önemlidir.