Şirpençe (Karbonkül) Nedir?
Şirpençe, halk arasında “aslan pençesi” olarak da bilinen, tıbbi literatürde ise “karbonkül” adıyla anılan ciddi bir cilt enfeksiyonudur. Genellikle ense, sırt ve kaba et gibi bölgelerde birden çok çıbanın birleşmesiyle ortaya çıkan, hızlı yayılan ve iltihaplı bir deri rahatsızlığıdır. Derinin alt tabakasında cerahat (irin) oluşumları gözlenir ve enfeksiyon temas yoluyla kolayca bulaşabilir.
Nedenleri Nelerdir?
Şirpençe hastalığına genellikle Staphylococcus bakterileri, özellikle de Staphylococcus aureus neden olur. Birden fazla kıl kesesinin enfeksiyon kapmasıyla meydana gelir. Bu hastalığın ortaya çıkmasını kolaylaştıran bazı faktörler şunlardır:
- Bağışıklık sisteminin zayıf olması
- Diyabet (şeker hastalığı)
- Yaşlılık ve genel sağlık durumunun kötü olması
- Hijyen koşullarının yetersizliği
- Giysi tahrişleri ve fiziksel yıpranma
- Akne, dermatit gibi cilt rahatsızlıkları
- Permisyöz anemi
Erkeklerin kadınlara göre şirpençeye daha yatkın olduğu belirtilmektedir.
Belirtileri Nelerdir?
Şirpençe, başlangıçta hafif ağrı ve kaşıntı şeklinde kendini gösterir. Bu belirtiler bir süre sonra geçse de, çıban hızla büyüyerek tekrar ortaya çıkar. Belirtileri şunları içerebilir:
- Dokunulduğunda şiddetli ağrı
- Tahta sertliğinde bir yapı
- Ateş, titreme ve halsizlik
- Baş ağrısı
- Çıbanın ucunun sarı veya beyaz renkte olması ve sonunda patlayarak içindeki sıvıyı atması
Tedavisi ve Önemli Notlar
Şirpençe, ihmal edildiğinde hayati tehlikelere yol açabilen bir hastalık olsa da, doğru ve zamanında tedavi ile kontrol altına alınabilir. Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim'in ölümüne neden olmasıyla da bilinir.
Tedavi genellikle bir cilt uzmanı tarafından yapılmalıdır. Tedavi yöntemleri şunları içerir:
- Çıbanın üzerindeki kabukların kaldırılması
- Cerahatlenme geçene kadar antiseptik sıvılarla pansuman yapılması
- Bölgeye sıcak sulu kompresler uygulanması
- Antibiyotikli merhemler ve ağızdan alınan antibiyotikler kullanılması
- Gergin ve derin şirpençelerde cerrahi müdahale gerekebilir.
Şirpençenin evde, hijyenik olmayan koşullarda patlatılması enfeksiyon riskini artırabilir ve daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Tekrarlayan durumlarda altta yatan hastalıkların araştırılması önemlidir.