Siyah Pasaport (Diplomatik Pasaport) Nedir?
Siyah pasaport, Türkiye Cumhuriyeti'ni yurt dışında temsil eden üst düzey devlet görevlilerine, diplomatlara ve uluslararası ilişkilerde görev alan belirli kişilere verilen özel bir seyahat belgesidir. Genellikle diplomatik pasaport olarak da adlandırılan bu pasaport, sahiplerine uluslararası alanda önemli ayrıcalıklar ve kolaylıklar sağlar.
Kimlere Verilir?
Siyah pasaport, belirli bir statüye sahip devlet görevlilerine tahsis edilir. Bu kişiler arasında şunlar bulunur:
- Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) üyeleri ve üyesi olmayan bakanlar
- Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay gibi yüksek yargı organlarının başkan ve üyeleri
- Genelkurmay Başkanları, Orgeneraller ve Oramiraller
- Eski Cumhurbaşkanları ve Başbakanlar
- Büyükelçiler, konsoloslar ve Dışişleri Bakanlığı meslek mensupları
- Valiler ve üst düzey kamu görevlileri
Ayrıca, siyah pasaport sahiplerinin eşleri ve belirli şartları (18 yaşını doldurmamış veya 25 yaşına kadar öğrenimine devam eden, bekar ve çalışmayan çocuklar) sağlayan bakmakla yükümlü oldukları çocukları da bu pasaporttan faydalanabilir.
Siyah Pasaportun Ayrıcalıkları Nelerdir?
Diplomatik pasaport sahipleri, uluslararası seyahatlerinde birçok önemli ayrıcalığa sahip olurlar:
- Vize Muafiyeti: Birçok ülkeye vize alma zorunluluğu olmadan seyahat edebilirler. Bu, diplomatik ilişkilerin kolaylaştırılması açısından büyük bir avantajdır.
- Harç Muafiyeti: Siyah pasaport için herhangi bir harç bedeli ödenmez.
- Diplomatik Dokunulmazlık: Görev yaptıkları ülkede belirli bir düzeyde hukuki dokunulmazlık ve ayrıcalıklar tanınır. Bu, yargılanma veya tutuklanma gibi olağan hukuki işlemlere karşı koruma sağlar.
- Hızlı Geçiş ve Gümrük Kolaylıkları: Uluslararası havaalanlarında özel giriş kapılarından geçebilir ve gümrük kontrollerinden muaf tutulabilirler, bu da seyahat süreçlerini hızlandırır.
- Vergi Muafiyeti: Görev yaptıkları ülkede belirli vergilere tabi olmazlar.
Siyah Pasaport Nasıl Alınır?
Siyah pasaport başvurusu, Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla yapılır. Başvuru için kişinin diplomatik bir göreve atanmış olması ve bu durumu resmi bir görev yazısıyla kanıtlaması gerekir. Gerekli belgeler arasında T.C. kimlik kartı, biyometrik fotoğraf ve e-pasaport başvuru formu bulunur. Başvuru sahibinin adli sicil kaydında herhangi bir olumsuzluk olmaması ve Türk vatandaşı olması şarttır.
Sorumlulukları Nelerdir?
Siyah pasaport sahipleri, bu ayrıcalıkların yanı sıra önemli sorumluluklar da taşır. Ülkelerini en iyi şekilde temsil etmek, diplomatik ilişkilerde geçerli olan kurallara ve protokollere uymak bu sorumlulukların başında gelir. Görev süreleri sona erdiğinde pasaportun geçerliliği de biter ve ilgili kurum veya kişi tarafından Dışişleri Bakanlığı'na iade edilmesi zorunludur.