5 Kuruşluk Tazminat Davası Nedir?
5 kuruşluk tazminat davası, Türk hukuk sisteminde özellikle manevi tazminat taleplerinde karşılaşılan, talep edilen miktarın sembolik düzeyde tutulduğu bir dava türüdür. Bu tür davalarda asıl amaç, maddi bir kazanç elde etmekten ziyade, davalının eyleminin haksızlığını ve davacının uğradığı manevi zararı kamuoyu nezdinde tescil ettirmek ve bir mesaj vermek olarak öne çıkar.
Amacı ve Sembolik Anlamı
Bu davaların temel amacı, davalı tarafı küçük düşürmek, yapılan haksızlığa veya hakarete karşı toplumsal bir tepki oluşturmak ve davacının onurunu iade etmektir. Özellikle siyasetçiler ve tanınmış kişiler arasında yaygın olarak görülen bu davalar, medyada geniş yer bulur ve kamuoyunun dikkatini çekmeyi hedefler.
- Manevi Tatmin: Davacı, uğradığı haksızlık karşısında maddi bir beklenti yerine, hukuki yollarla haklılığını ispatlama ve manevi bir tatmin sağlama amacı güder.
- Kamuoyu Oluşturma: Düşük miktarlı tazminat talebi, davanın haber değeri taşımasını sağlayarak, davalının eyleminin geniş kitlelere duyurulmasına yardımcı olur.
- Kınama ve Mesaj Verme: Davalıya karşı ahlaki ve etik bir kınama niteliği taşır; yapılan eylemin kabul edilemez olduğu mesajını verir.
Hukuki Niteliği ve Değerlendirilmesi
5 kuruşluk tazminat davaları genellikle manevi tazminat kapsamında değerlendirilir. Manevi tazminat, kişinin kişilik haklarına (onur, şeref, itibar, beden ve ruh bütünlüğü gibi) yapılan haksız bir saldırı sonucunda duyduğu elem, acı ve üzüntünün giderilmesi amacıyla talep edilen bir tazminat türüdür.
Mahkemeler, manevi tazminat miktarını belirlerken sadece talep edilen miktarı değil, olayın niteliğini, tarafların sosyal ve ekonomik durumunu, davalının kusur oranını ve mağdurun yaşadığı manevi yıkımı dikkate alır. Yargıtay kararlarına göre, manevi tazminatın amacı mağdura bir nebze de olsa huzur sağlamak olup, zenginleşme aracı olarak değerlendirilmemelidir. Bu nedenle, mahkemeler sembolik miktarlar talep edilse dahi, hakkaniyete uygun bir karar verme yükümlülüğündedir.
Örnekler
Türkiye'de siyaset ve magazin dünyasından birçok örnek bu tür davaların yaygınlığını göstermektedir:
- CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a karşı açtığı 5 kuruşluk tazminat davaları.
- İyi Parti Genel Başkanı Meral Akşener'in İçişleri Bakanı Süleyman Soylu hakkında açtığı 5 kuruşluk tazminat davası.
- Fenomen Başak Karahan'ın eski sevgilisi Enes Batur'a karşı açtığı 5 kuruşluk manevi tazminat davası.
- Fatih Terim'in Denizbank'a karşı açtığı 4 liralık sembolik manevi tazminat davası.
Bu örnekler, 5 kuruşluk tazminat davasının hukuki bir araç olmanın ötesinde, toplumsal ve siyasi bir duruş sergileme biçimi olarak da kullanıldığını açıkça ortaya koymaktadır.