Anhedoni Nedir?
Anhedoni, Yunanca "an-" (yoksunluk) ve "hedone" (haz) kelimelerinin birleşiminden türemiş olup, kişinin normalde keyif aldığı faaliyetlerden zevk alamama durumunu ifade eden psikolojik bir durumdur . Bu durum, "zevk alamama hastalığı" veya "mutlu olamama hastalığı" olarak da bilinir . Anhedoni yaşayan bireyler, eskiden keyif aldıkları aktivitelerden artık haz duyamaz veya bu aktivitelere karşı ilgisizlik geliştirirler .
Anhedoni Türleri Nelerdir?
Anhedoni genellikle iki ana kategoriye ayrılır:
- Sosyal Anhedoni: Bu tür anhedoni, bireylerin sosyal etkileşimlerden, başkalarıyla ilişkilerden ve sosyal aktivitelerden zevk alamama durumudur . Sosyal ortamlardan kaçınma, insanlarla duygusal bağ kurmada zorluk ve aile/arkadaşlarla vakit geçirmekten keyif alamama gibi belirtilerle kendini gösterebilir .
- Fiziksel Anhedoni: Fiziksel anhedoni, yemek yeme, dokunma, cinsellik veya müzik dinleme gibi fiziksel aktivitelerden veya duyusal zevklerden haz alamama durumudur . Bu durumda birey, hobilerinden veya cinsel aktivitelerden eski hazzı alamaz, duyusal zevklerde azalma yaşayabilir .
Anhedoni Belirtileri Nelerdir?
Anhedoni, sadece duygusal değil, aynı zamanda fiziksel ve davranışsal belirtilerle de kendini gösterebilir. Başlıca belirtiler şunlardır:
- Daha önce keyif alınan aktivitelere karşı ilgi kaybı ve zevk alamama .
- Sürekli mutsuzluk veya boşluk hissi .
- Sosyal ortamlardan kaçınma ve içe kapanma .
- Motivasyon eksikliği ve genel bir ilgisizlik .
- Yorgunluk ve enerji eksikliği .
- Uyku düzeninde bozukluklar (uyuyamama veya aşırı uyuma) .
- İştah değişiklikleri (aşırı yeme veya iştah kaybı) .
- Cinsel isteksizlik ve duyarsızlık .
- Gerginlik ve paranoya hissi .
Anhedoni Neden Ortaya Çıkar?
Anhedoninin nedenleri karmaşık ve çok yönlüdür. Genellikle daha büyük bir psikolojik veya nörolojik durumun belirtisi olarak kabul edilir . En yaygın olarak majör depresyon, şizofreni ve anksiyete bozuklukları gibi durumlarla ilişkilendirilir . Beyindeki ödül sistemi ve dopamin gibi nörotransmitterlerin işleyişindeki bozukluklar anhedoninin ortaya çıkmasında önemli rol oynar . Kronik stres, travmatik deneyimler ve bazı beyin hasarları da anhedoniye neden olabilir .