Artrit Nedir?
Artrit, eklemlerde iltihaplanma ve ağrıya yol açan, hareket kabiliyetini kısıtlayan bir hastalık grubuna verilen genel isimdir. Tek bir hastalık olmayıp, 100'den fazla farklı türü bulunmaktadır. Kelime kökeni Yunanca'dan gelmektedir; "arthro-" eklem anlamına gelirken, "-itis" eki iltihaplanma durumunu ifade eder. Bu nedenle artrit, kelime anlamıyla eklem iltihabı demektir.
Artritin Belirtileri Nelerdir?
Artritin belirtileri, türüne ve etkilenen eklemlere göre değişiklik gösterebilir. Ancak yaygın olarak görülen belirtiler şunlardır:
- Eklem Ağrısı: Hareketle veya dinlenme sırasında artabilen ağrı.
- Eklem Şişliği: Etkilenen eklemlerde gözle görülür şişlik.
- Eklem Sertliği: Özellikle sabahları veya uzun süre hareketsiz kaldıktan sonra hissedilen sertlik. Bu durum genellikle bir saatten uzun sürebilir.
- Hareket Kısıtlılığı: Eklemleri hareket ettirmede zorluk çekilmesi.
- Kızarıklık ve Isı Artışı: İltihaplanan eklemlerde kızarıklık ve sıcaklık hissedilmesi.
- Genel Yorgunluk ve Halsizlik: Özellikle romatoid artrit gibi otoimmün türlerde görülebilir.
Başlıca Artrit Türleri ve Nedenleri
Artritin birçok farklı türü bulunmakla birlikte, en yaygın görülenlerden bazıları şunlardır:
- Osteoartrit (Kireçlenme): Eklemlerdeki kıkırdağın zamanla aşınması ve yıpranması sonucu oluşan dejeneratif bir hastalıktır. Genellikle yaşlanma, eklemlerin aşırı kullanımı veya travmalarla ilişkilidir.
- Romatoid Artrit (İltihaplı Romatizma): Bağışıklık sisteminin yanlışlıkla kendi eklem dokularına saldırması sonucu ortaya çıkan kronik, otoimmün bir hastalıktır. Genellikle el, ayak ve bilek gibi küçük eklemleri simetrik olarak etkiler ve sadece eklemleri değil, diğer organları da etkileyebilir.
- Gut Artriti: Vücuttaki ürik asidin eklemlerde kristaller halinde birikmesiyle oluşan bir türdür. Genellikle ayak başparmağını etkiler.
- Ankilozan Spondilit: Omurga ve çevresindeki eklemleri etkileyen, kronik ve ilerleyici bir iltihaplı romatizmal hastalıktır.
- Psoriatik Artrit: Sedef hastalığı olan kişilerde görülen bir artrit türüdür.
Artrit Nasıl Tedavi Edilir?
Artrit tedavisinde temel amaç, ağrıyı ve iltihabı kontrol altına almak, eklem fonksiyonlarını korumak ve hastanın yaşam kalitesini artırmaktır. Artritin türüne, şiddetine ve hastanın genel sağlık durumuna göre kişiselleştirilmiş tedavi planları uygulanır. Bazı artrit türleri için tam bir iyileşme olmasa da, güncel tedaviler hastalığın ilerlemesini durdurabilir ve semptomları yönetebilir. Tedavi yöntemleri şunları içerebilir:
- İlaç Tedavisi: Ağrı kesiciler, iltihap gidericiler (NSAİİ'ler), hastalığı modifiye edici antiromatizmal ilaçlar (DMARD'lar) ve biyolojik ilaçlar kullanılabilir.
- Fizik Tedavi ve Egzersiz: Eklem hareketliliğini artırmak, kasları güçlendirmek ve ağrıyı azaltmak için önemlidir.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Sağlıklı beslenme, ideal kiloyu koruma ve düzenli egzersiz gibi faktörler hastalığın yönetimine yardımcı olabilir.
- Cerrahi Müdahale: İleri vakalarda veya eklem hasarı durumunda cerrahi seçenekler değerlendirilebilir.