Sedef artriti, sedef hastalığı olan bireylerde görülebilen kronik bir iltihaplı eklem hastalığıdır. Sedef hastalığı, genellikle ciltte kaşıntılı, kırmızı ve pullu lekelere neden olan bir otoimmün durumdur. Sedef artriti ise bu otoimmün sürecin eklemlere yayılması sonucu ortaya çıkar. Bu durum, eklemlerde ağrı, şişlik, sertlik ve hareket kısıtlılığı gibi belirtilere yol açabilir.
Sedef Artriti Neden Olur?
Sedef artritinin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin birleşimiyle ortaya çıktığı düşünülmektedir. Bağışıklık sisteminin yanlışlıkla vücudun kendi sağlıklı dokularına saldırması (otoimmünite) temel mekanizmadır. Bu saldırı, eklemlerde iltihaplanmaya neden olur. Sedef hastalığı olan kişilerin yaklaşık %30'unda sedef artriti gelişme riski bulunmaktadır.
Sedef Artriti Belirtileri Nelerdir?
Sedef artriti belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir ve hastalığın şiddetine göre farklılıklar gösterebilir. En sık görülen belirtiler şunlardır:
- Eklem Ağrısı ve Şişliği: Genellikle sabahları daha belirgin olan eklem ağrısı ve şişlik en yaygın belirtilerdir. Bu ağrı, hareketle azalabilir.
- Sertlik: Özellikle sabahları hissedilen eklem sertliği, hareket etmeyi zorlaştırabilir.
- Parmak ve Ayak Parmaklarında Şişlik (Daktilit): Parmakların veya ayak parmaklarının tamamının sosis gibi şişmesi, sedef artritinin karakteristik belirtilerinden biridir.
- Bel Ağrısı: Omurgada iltihaplanma sonucu bel ağrısı görülebilir.
- Göz İltihabı (Üveit): Gözlerde kızarıklık, ağrı ve bulanık görme gibi belirtilerle kendini gösterebilir.
- Yorgunluk: Kronik iltihaplanma nedeniyle genel bir yorgunluk hali yaşanabilir.
- Tırnak Değişiklikleri: Tırnaklarda çukurlaşma, renk değişikliği veya tırnağın yatağından ayrılması gibi sedef hastalığına özgü tırnak değişiklikleri görülebilir.
Sedef artriti, vücudun farklı bölgelerindeki eklemleri etkileyebilir. En sık etkilenen eklemler arasında parmaklar, bilekler, dirsekler, dizler, ayak bilekleri ve ayak parmakları bulunur. Hastalık, simetrik (vücudun her iki tarafındaki aynı eklemleri etkileyen) veya asimetrik (vücudun farklı bölgelerindeki eklemleri etkileyen) olabilir.
Sedef Artriti Tanısı Nasıl Konulur?
Sedef artriti tanısı, hastanın tıbbi öyküsü, fizik muayene bulguları ve bazı testlerin bir araya getirilmesiyle konulur. Doktorunuz aşağıdaki yöntemleri kullanabilir:
- Fizik Muayene: Doktor, eklemlerdeki şişlik, kızarıklık, hassasiyet ve hareket açıklığını değerlendirir.
- Kan Testleri: İltihaplanma belirteçlerini (örneğin CRP, ESR) ölçmek için kan testleri yapılabilir. Ancak bu testler sedef artriti için spesifik değildir.
- Görüntüleme Yöntemleri: Röntgen, ultrason veya MR gibi görüntüleme yöntemleri, eklemlerdeki iltihaplanmayı ve hasarı görmek için kullanılabilir.
- Eklem Sıvısı Analizi: Nadiren, eklemden alınan sıvı örneği analiz edilerek iltihabın nedeni araştırılabilir.
Sedef Artriti Tedavisi
Sedef artriti tedavisi, hastalığın belirtilerini kontrol altına almayı, eklem hasarını önlemeyi ve yaşam kalitesini artırmayı hedefler. Tedavi planı, hastalığın şiddetine ve etkilenen eklemlere göre kişiye özel olarak belirlenir. Başlıca tedavi yöntemleri şunlardır:
- İlaç Tedavisi:
- Nonsteroidal Anti-inflamatuar İlaçlar (NSAID'ler): Ağrı ve iltihabı hafifletmek için kullanılır.
- Hastalık Modifiye Edici Anti-romatizmal İlaçlar (DMARD'lar): Hastalığın ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olur. Metotreksat bu gruptaki yaygın bir ilaçtır.
- Biyolojik Ajanlar: Bağışıklık sisteminin belirli bölümlerini hedef alarak iltihabı azaltan daha yeni ve etkili ilaçlardır.
- JAK İnhibitörleri: İltihaplanmaya neden olan sinyal yollarını bloke eden ilaçlardır.
- Fizik Tedavi ve Egzersiz: Eklemlerin hareketliliğini korumak, kasları güçlendirmek ve ağrıyı azaltmak için düzenli egzersiz ve fizik tedavi önemlidir.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Sağlıklı beslenme, kilo kontrolü ve sigarayı bırakmak gibi yaşam tarzı değişiklikleri hastalığın yönetimine katkıda bulunabilir.
Erken teşhis ve uygun tedavi ile sedef artriti olan birçok kişi, belirtilerini kontrol altında tutarak aktif ve tatmin edici bir yaşam sürdürebilir. Eğer sedef hastalığınız varsa ve eklem ağrısı, şişlik gibi belirtiler yaşıyorsanız, bir romatolog veya dermatolog ile görüşmeniz önemlidir.