Astım, solunum yollarının kronik bir iltihaplanma hastalığıdır. Bu iltihaplanma, hava yollarının daha hassas hale gelmesine ve çeşitli tetikleyicilere karşı aşırı tepki vermesine neden olur. Sonuç olarak, hava yolları daralır, bu da nefes alıp vermeyi zorlaştırır.
Astımın Belirtileri Nelerdir?
Astımın en yaygın belirtileri şunlardır:
- Nefes darlığı: Özellikle efor sarf edildiğinde veya gece uykusunda ortaya çıkabilen, derin nefes almakta zorlanma hissi.
- Hırıltı: Nefes verirken duyulan ıslık benzeri ses. Bu, daralmış hava yollarından havanın geçerken çıkardığı bir sestir.
- Öksürük: Genellikle kuru ve inatçı bir öksürüktür. Özellikle geceleyin, egzersiz yaptıktan sonra veya soğuk havaya maruz kalındığında artabilir.
- Göğüste sıkışma: Göğüste bir baskı veya sıkışma hissi.
Bu belirtiler kişiden kişiye ve zamanla değişebilir. Bazı kişilerde belirtiler hafifken, bazılarında yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir.
Astımın Nedenleri ve Tetikleyicileri
Astımın kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin birleşimi rol oynadığı düşünülmektedir. Astımı tetikleyebilecek bazı yaygın faktörler şunlardır:
- Alerjenler: Polenler, ev tozu akarları, küf sporları ve hayvan tüyü gibi alerjenler astım ataklarını tetikleyebilir.
- Solunum yolu enfeksiyonları: Soğuk algınlığı, grip gibi viral enfeksiyonlar astım belirtilerini kötüleştirebilir.
- Egzersiz: Bazı kişilerde egzersiz yapmak astım ataklarını tetikleyebilir (egzersizle tetiklenen astım).
- Hava kirliliği ve duman: Sigara dumanı, egzoz dumanı ve diğer hava kirleticileri hava yollarını tahriş edebilir.
- Soğuk hava: Soğuk ve kuru hava solunum yollarını daraltabilir.
- Bazı ilaçlar: Aspirin ve bazı beta-blokerler gibi ilaçlar astımı tetikleyebilir.
- Stres ve duygusal durumlar: Yoğun duygusal durumlar veya stres, astım belirtilerini artırabilir.
Astım Tanısı Nasıl Konulur?
Astım tanısı genellikle hastanın tıbbi geçmişi, fizik muayenesi ve solunum fonksiyon testleri ile konulur. En yaygın kullanılan testlerden biri solunum testi (spirometri)dir. Bu test, akciğerlerin ne kadar hava alıp verebildiğini ve havanın ne kadar hızlı atılabildiğini ölçer.
Astım Tedavisi
Astım kronik bir hastalık olsa da, uygun tedavi ile belirtiler kontrol altına alınabilir ve normal bir yaşam sürdürülebilir. Tedavinin temel amacı, iltihabı azaltmak ve hava yollarının açık kalmasını sağlamaktır. Tedavide kullanılan başlıca ilaçlar şunlardır:
- Kısa etkili bronkodilatörler: Nefes darlığı veya hırıltı gibi ani belirtiler ortaya çıktığında hızlı rahatlama sağlarlar.
- Uzun etkili bronkodilatörler: Hava yollarını açık tutmaya yardımcı olurlar ve düzenli olarak kullanılırlar.
- Kortikosteroidler (inhaler): Hava yollarındaki iltihabı azaltmada en etkili ilaçlardır ve düzenli kullanım astım ataklarını önlemeye yardımcı olur.
Tedavi planı, hastanın belirtilerinin şiddetine ve sıklığına göre doktor tarafından kişiye özel olarak belirlenir. Astım hastalarının tetikleyicilerden kaçınması ve doktorlarının önerdiği tedaviye düzenli olarak uyması büyük önem taşır.
Astım hakkında daha fazla bilgi almak ve doğru teşhis ile tedavi için bir sağlık profesyoneline başvurmanız önemlidir.