Ebola Virüsü Hastalığı Nedir?
Ebola virüsü hastalığı (EVH), insanlarda ağır seyreden ve genellikle ölümle sonuçlanan, filovirüs ailesinden bir RNA virüsünün neden olduğu tehlikeli bir enfeksiyondur . İlk olarak 1976 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki Ebola Nehri yakınlarında tespit edilmiştir . Hastalığın ölüm oranı geçmiş salgınlarda %25 ila %90 arasında değişmekle birlikte, ortalama %50 civarındadır . Virüsün Bundibugyo, Sudan, Tai Forest ve Zaire gibi insanlarda hastalığa neden olan dört türü bulunmaktadır .
Nasıl Bulaşır?
Ebola virüsü, enfekte olmuş hayvanların kanı, organları veya vücut sıvılarıyla yakın temas sonucu insanlara bulaşabilir . Meyve yarasaları, şempanzeler, goriller, maymunlar ve orman antilopları gibi hayvanlar virüsün doğal konakçısı olarak kabul edilmektedir .
İnsandan insana bulaşma ise, hasta kişilerin kanı, idrarı, dışkısı, tükürüğü, kusmuğu, anne sütü ve menisi gibi vücut sıvılarıyla doğrudan temas yoluyla gerçekleşir . Virüs, ciltteki çatlaklardan veya göz, burun ve ağız gibi mukoza zarlarından vücuda girebilir . Ayrıca, enfekte kişilerin vücut sıvılarıyla kirlenmiş yatak örtüleri, kıyafetler, iğneler ve tıbbi malzemeler gibi nesnelerle temas da bulaşmaya yol açabilir . İyileşen erkeklerin menileri aracılığıyla virüsü 7 haftaya kadar bulaştırmaya devam edebildikleri saptanmıştır . Ebola virüsü hava yoluyla kolayca bulaşmaz .
Belirtileri Nelerdir?
Ebola virüsü bulaştıktan sonra belirtilerin ortaya çıkması 2 ila 21 gün sürebilir, ancak genellikle 8 ila 10 gün içinde görülür . Kişi, semptomlar ortaya çıkana kadar bulaşıcı değildir .
Hastalığın başlangıcındaki belirtiler grip benzeri olabilir ve şunları içerebilir:
- Yüksek ateş
- Şiddetli baş ağrısı
- Kas ve eklem ağrıları
- Halsizlik ve yorgunluk
- Boğaz ağrısı
- Titreme
Hastalık ilerledikçe daha ciddi belirtiler ortaya çıkar:
- Kusma ve ishal (kanlı olabilir)
- Vücutta döküntüler
- Böbrek ve karaciğer fonksiyon bozuklukları
- İç ve dış kanamalar (mukoza zarlarından)
- Organ yetmezliği
Tedavi ve Korunma Yolları
Ebola virüsü hastalığı için spesifik bir tedavi yöntemi bulunmamakla birlikte, erken müdahale ve destekleyici bakım hayatta kalma şansını artırır . Tedavi genellikle hastanede yoğun bakım altında, sıvı ve elektrolit dengesinin sağlanması, kan transfüzyonu ve organ destek tedavilerini içerir . Zaire ebolavirüs türünün neden olduğu Ebola hastalığı için 2020 yılında FDA tarafından onaylanmış Inmazeb ve Ebanga adlı monoklonal antikor tedavileri bulunmaktadır . Ayrıca, Zaire ebolavirüsüne karşı etkili bir aşı (rVSV-ZEBOV) geliştirilmiş ve salgınların kontrol altına alınmasında kullanılmıştır . Ancak, tüm Ebola türleri için lisanslı bir aşı henüz mevcut değildir .
Ebola'dan korunmak için alınabilecek önlemler şunlardır:
- Ebola salgını olan bölgelere seyahatten kaçınmak veya dikkatli olmak .
- Elleri sık sık sabun ve suyla yıkamak veya alkol bazlı el dezenfektanı kullanmak .
- Gözlere, buruna ve ağıza dokunmaktan kaçınmak .
- Enfekte olduğu düşünülen hayvanlarla veya ölü hayvanlarla temastan kaçınmak .
- Yabani hayvan etlerini iyice pişirmeden tüketmemek .
- Ebola hastası kişilerin kanı, vücut sıvıları veya bu sıvılarla kirlenmiş nesnelerle doğrudan temastan kaçınmak .
- Sağlık çalışanlarının uygun kişisel koruyucu ekipman kullanması .
- Ölen kişilerin defin işlemlerinin güvenli bir şekilde yapılması .