Ebola Virüsü Nedir?
Ebola virüsü, insanlarda ve insan dışı primatlarda viral hemorajik ateşe yol açan, ciddi ve genellikle ölümcül seyreden bir mikroorganizmadır. Filovirüsler ailesine ait bir RNA virüsü olan Ebola, Dünya Sağlık Örgütü tarafından 4. Risk Grubu Patojen olarak kabul edilmektedir. İlk olarak 1976 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki Ebola Nehri yakınında tespit edilmiştir ve adını buradan almıştır.
Ebola Virüsü Türleri
Beş farklı Ebola virüsü türü tanımlanmıştır. Bunlardan dördü insanlarda hastalığa neden olmaktadır:
- Zaire ebolavirüs (EBOV)
- Sudan ebolavirüs (SUDV)
- Bundibugyo ebolavirüs (BDBV)
- Taï Forest ebolavirüs (TAFV)
Reston ebolavirüs (RESTV) ise insanlarda hastalığa neden olmazken, insan dışı primatlarda ve domuzlarda enfeksiyona yol açabilir.
Ebola Virüsü Nasıl Bulaşır?
Ebola virüsü, başlangıçta enfekte olmuş vahşi hayvanlardan (özellikle meyve yarasaları, maymunlar, goriller ve şempanzeler gibi primatlar) insanlara kan, vücut sıvıları veya dokularla doğrudan temas yoluyla bulaşır. İnsandan insana bulaşma ise, enfekte kişilerin kanı, dışkı, idrar, tükürük, semen gibi vücut sıvıları veya salgılarıyla doğrudan temas sonucu gerçekleşir. Ayrıca, bu vücut sıvılarıyla kirlenmiş giysiler, nevresimler, eldivenler, kullanılmış enjektörler gibi materyallerle temas da bulaşmaya neden olabilir. Cinsel yolla bulaşma riski de bulunmaktadır, özellikle erkeklerden kadınlara bulaşma olasılığı daha güçlüdür.
Ebola virüsü taşıyan bir kişi, ancak belirtileri ortaya çıktığı andan itibaren virüsü bulaştırıcı hale gelir.
Ebola Virüsü Belirtileri
Ebola virüsüne maruz kaldıktan sonra belirtiler genellikle 2 ila 21 gün içinde ortaya çıkar. Hastalığın başlangıcı ani ateş, yoğun halsizlik, kas ve eklem ağrısı, baş ağrısı ve boğaz ağrısı ile karakterizedir. Bu belirtileri takiben kusma, ishal, mide ağrısı, vücutta döküntüler, böbrek ve karaciğer fonksiyon bozuklukları görülebilir. İleri vakalarda ise iç ve dış kanamalar, organ yetmezliği ve şok gibi durumlar ortaya çıkar ve hastalık çoğunlukla ölümle sonuçlanır.
Tanı ve Tedavi
Ebola virüsü hastalığının tanısı, benzer belirtilere sahip sıtma, tifo, kolera ve diğer viral kanamalı ateşler gibi hastalıkların dışlanmasının ardından laboratuvar testleriyle konulur. Kan örneklerinde viral antikorlar, viral RNA veya virüsün kendisi aranarak kesin tanı doğrulanır.
Ebola virüsü hastalığı için spesifik bir tedavi veya ruhsatlandırılmış bir aşı bulunmamaktadır, ancak deneysel aşılar ve ilaç terapileri test edilmektedir. Tedavi genellikle destekleyici bakıma odaklanır. Ağır hastalar yoğun bakıma ihtiyaç duyar ve dehidrasyonu önlemek için oral rehidrasyon terapisi veya intravenöz sıvılar verilir.
Korunma Yolları
Ebola virüsünden korunmanın en önemli yolları şunlardır:
- Ellerin düzenli olarak su ve sabunla yıkanması veya alkol bazlı el dezenfektanları kullanılması.
- Enfekte olduğu düşünülen hayvanlarla (özellikle primatlar ve meyve yarasaları) temastan kaçınılması ve vahşi hayvan etlerinin tüketilmemesi.
- Ebola hastalarıyla veya onların vücut sıvılarıyla doğrudan temastan kaçınılması.
- Sağlık çalışanlarının uygun kişisel koruyucu ekipman (eldiven, maske, gözlük vb.) kullanması.
- Hastalık nedeniyle ölen kişilerin cesetleriyle doğrudan temastan kaçınılması ve güvenli defin uygulamalarının yapılması.
- Salgın olan bölgelere seyahat öncesi riskin araştırılması ve gerekli önlemlerin alınması.