Kalpazan Nedir?
Kalpazan, genel tanımıyla sahte para basan veya bu sahte paraları piyasaya süren kişiye denir. Bu eylem, sadece kağıt paralarla sınırlı olmayıp, tarihte gümüş ve altın gibi değerli madenlerden yapılan paraların da sahteciliğini kapsamıştır. Kalpazanlık, bir devletin veya hükümetin yasal yetkisi olmadan yapay para birimi üretme faaliyetidir.
Kalpazanlığın Yasal Boyutu
Türk Ceza Kanunu'nda (TCK) “Parada Sahtecilik” suçu olarak tanımlanan kalpazanlık, kamu güvenine karşı işlenen ciddi bir suçtur. Çünkü para basma yetkisi münhasıran devlete aittir ve bu yetkinin kötüye kullanılması ekonomik istikrarı tehdit eder.
Suçun Unsurları ve Cezaları:
- Sahte Para Üretimi ve Tedavüle Sürme: Memlekette veya yabancı ülkelerde kanunen tedavülde bulunan parayı sahte olarak üreten, ülkeye sokan, nakleden, muhafaza eden veya tedavüle koyan kişi, iki yıldan on iki yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
- Sahte Parayı Bilerek Kabul Etme: Sahte parayı bilerek kabul eden kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve adli para cezası ile cezalandırılır.
- Sahteliğini Bilmeden Kabul Edip Bilerek Tedavüle Koyma: Sahteliğini bilmeden kabul ettiği parayı, bu niteliğini öğrendikten sonra bilerek tedavüle koyan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Bu suçun oluşabilmesi için sahte paranın “iğfal kabiliyeti”ne sahip olması, yani sıradan bir kişinin ilk bakışta sahte olduğunu anlayamayacağı kadar gerçekçi olması gerekir. Eğer sahtelik kolayca anlaşılıyorsa, bu durum dolandırıcılık suçu olarak değerlendirilebilir. Ayrıca, suçun oluşması için sahte paranın tedavüle sürülmüş olması şart değildir; sadece basılmış olması dahi cezalandırma için yeterlidir.
Sahte Para Nasıl Anlaşılır?
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), sahte paraları ayırt etmek için çeşitli güvenlik özelliklerini vurgulamaktadır. Orijinal banknotlarda özel kağıt, UV ışığı altında parlayan kılcal lifler, üzerinde kupür değeri yazan emniyet şeridi ve renk değiştiren mürekkepler gibi özellikler bulunur. Kalpazanlar bu özellikleri taklit etmeye çalışsa da, genellikle tam başarı sağlayamazlar.
Günümüzde birçok işletme ve finans kurumu, sahte paraları tespit etmek için özel cihazlar kullanmaktadır. Bu cihazlar, mor ışık (UV), manyetik mürekkep ve diğer güvenlik özelliklerini kontrol ederek paranın gerçekliğini doğrular.