Kamu Çerçeve Protokolü'nün Tanımı ve Amacı
Kamu Çerçeve Protokolü (KÇP), Türkiye'de kamu sektöründe çalışan işçilerin haklarını düzenleyen kritik bir toplu iş sözleşmesi protokolüdür. Bu protokol, kamu işçilerinin ücret artışlarından sosyal haklara kadar pek çok konuda refahını artırmayı hedefler. Temel amacı, yüz binlerce kamu işçisi için enflasyonun üzerinde bir refah payı sağlayacak şekilde, genel ücret artış oranlarını ve sosyal yardımları önceden belirlemektir. Kısacası, KÇP, toplu iş sözleşmesi görüşmelerine başlamadan önce tarafların mutabık kaldığı bir yol haritası niteliğindedir ve süreçteki müzakerelerin temel çerçevesini çizer.
Tarafları ve Kapsamı
Kamu Çerçeve Protokolü, hükümet, işçi sendikaları konfederasyonları (özellikle Türk-İş ve Hak-İş) ve kamu işveren sendikaları (Türk Ağır Sanayii ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası - TÜHİS gibi) arasında imzalanır. Bu protokol, karayolları, demiryolları, elektrik santralleri, üniversiteler ve hastaneler gibi devlete ait çeşitli sektörlerden farklı işyerlerinde çalışan yaklaşık 600 bin kamu işçisini kapsar. Son dönemde, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları (SYDV) personelinin de ek bir protokol ile KÇP kapsamına dahil edildiği açıklanmıştır.
Önemi ve Hukuki Niteliği
KÇP, kamu işçilerinin çalışma koşullarını iyileştiren ve haklarını garanti altına alan bir yol haritası olarak büyük önem taşır. İki yıl süresince kamu işçilerinin hangi koşullarda çalışıp yaşayacağını belirleyen bu protokol, ileri vadede işçi ve memur ücretlerinin belirlenmesinde bir kıstas kabul edilebilir.
Tarihsel olarak, Kamu Kesimi Çerçeve Anlaşma Protokolleri hukuki yaptırımı olmayan, gönüllü olarak yenilenen belgelerdi. Ancak, 2015 yılında Olağanüstü Hal kapsamında yapılan bir düzenleme ve ardından 2018'de kanunlaşan değişikliklerle, Kamu Toplu İş Sözleşmeleri Çerçeve Anlaşma Protokolü, toplu iş sözleşmesi hükmünde kabul edilerek sendikalar için bağlayıcı hale gelmiştir.
İşleyişi ve Etkileri
Protokol, toplu iş sözleşmesi görüşmelerine başlamadan önce genel bir çerçeve sunar. İşçi konfederasyonları, taban ücret düzenlemeleri, ücret zamları, aile yardımları ve çocuk yardımları gibi konularda taleplerini iletir. Bu talepler doğrultusunda yapılan müzakereler sonucunda protokol imzalanır ve ardından ilgili kamu kurumlarındaki toplu iş sözleşmeleri bu çerçeveye uygun olarak sonuçlandırılır. KÇP, kamu işçilerinin ekonomik ve sosyal haklarının belirlenmesinde merkezi bir rol oynar ve sendikal mücadelenin önemli bir aşamasını oluşturur.