Akdi tatil, iş hukukunda sıkça karşılaşılan ancak yasal hafta tatilinden farklı bir kavramdır. Temel olarak, işçi ile işveren arasında yapılan bireysel iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile belirlenen, yasal zorunlulukların ötesinde tanınan ek dinlenme günüdür.
Akdi Tatilin Yasal Dayanağı ve Tanımı
4857 sayılı İş Kanunu'nda doğrudan "akdi tatil" adıyla bir düzenleme bulunmamaktadır. İş Kanunu, işçilere haftalık en az 24 saat kesintisiz hafta tatili hakkı tanır ve bu genellikle Pazar gününe denk gelir. Akdi tatil ise, bu yasal hafta tatiline ek olarak, iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi gibi yazılı bir metinle kararlaştırılan ilave bir dinlenme günüdür. Örneğin, birçok işyerinde Cumartesi gününün çalışılmayan gün olarak belirlenmesi, akdi tatilin en yaygın örneklerinden biridir.
Hafta Tatili ile Akdi Tatil Arasındaki Farklar
- Yasal Zorunluluk: Hafta tatili (genellikle Pazar), İş Kanunu tarafından belirlenmiş yasal bir zorunluluktur ve işçiye çalışmadığı halde bir günlük ücret ödenir. Akdi tatil ise yasal bir zorunluluk olmayıp, tamamen işçi ve işveren arasındaki anlaşmaya dayanır.
- Ücretlendirme: Hafta tatilinde çalışan işçiye normal ücretine ek olarak zamlı ücret ödenirken, akdi tatil gününde çalışma durumunda, sözleşmede aksi belirtilmedikçe, sadece normal günlük ücret ödenir.
Akdi Tatilin Yıllık İzne Etkisi
Akdi tatilin yıllık ücretli izin sürelerine etkisi önemli bir konudur ve Yargıtay kararlarıyla şekillenmiştir. Kural olarak, Cumartesi günü iş günü sayılır. Eğer Cumartesi günü akdi tatil olarak belirlenmişse ve sözleşmede aksi açıkça belirtilmemişse, bu gün yıllık izin süresine dahil edilir. Yani, Pazartesi'den diğer Pazartesi'ye kadar izin kullanan bir işçi için, Pazar günü hafta tatili olarak sayılmazken, Cumartesi günü akdi tatil olsa bile yıllık izin süresinden düşülür.
Ancak, bireysel veya toplu iş sözleşmesinde, akdi tatil olarak belirlenen Cumartesi gününün yıllık izin hesabında iş günü olarak sayılmayacağı veya izin süresinden düşülmeyeceği yönünde açık bir hüküm varsa, bu hüküm geçerli kabul edilir. Bu durumda, tıpkı Pazar günü gibi, Cumartesi de yıllık izin süresinden sayılmaz ve işçinin izin süresine eklenir.
Sonuç
Akdi tatil, işçilere yasal haklarının ötesinde ek dinlenme imkanı sunan, iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesiyle belirlenen önemli bir uygulamadır. İş sağlığı ve verimlilik açısından dinlenme sürelerinin artırılmasına katkıda bulunsa da, yıllık izin hesaplamaları gibi konularda sözleşmedeki açık hükümler büyük önem taşır.