İhbar Tazminatı Nedir?
İhbar tazminatı, belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshedilmesi sırasında, İş Kanunu'nda belirtilen bildirim sürelerine uyulmaması halinde, bu süreye uymayan tarafın diğer tarafa ödemekle yükümlü olduğu bir tazminat türüdür. Bu tazminat, iş ilişkisinin aniden sona ermesiyle ortaya çıkabilecek mağduriyetleri gidermeyi amaçlar.
İhbar Süresi ve Yasal Dayanağı
İhbar süresi, iş sözleşmesini feshetmek isteyen işçi veya işverenin, karşı tarafa önceden bildirimde bulunması gereken süreyi ifade eder. Bu süreler, 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 17. maddesi ile belirlenmiştir ve çalışanın işyerindeki kıdemine göre kademeli olarak artar.
- İşi 6 aydan az sürmüş olan işçi için: 2 hafta (14 gün)
- İşi 6 ay ile 1,5 yıl arasında sürmüş olan işçi için: 4 hafta (28 gün)
- İşi 1,5 yıl ile 3 yıl arasında sürmüş olan işçi için: 6 hafta (42 gün)
- İşi 3 yıldan fazla sürmüş olan işçi için: 8 hafta (56 gün)
Bu süreler, fesih bildiriminin karşı tarafa ulaştığı tarihten itibaren başlar. Taraflar, bu süreler içinde çalışmaya devam etmelidir. Ancak işveren, bildirim süresine ait ücreti peşin ödeyerek iş sözleşmesini hemen sona erdirebilir.
İhbar Tazminatına Hak Kazanma Şartları
İhbar tazminatına hak kazanabilmek için bazı şartların yerine gelmesi gerekir:
- Taraflar arasında geçerli ve belirsiz süreli bir iş sözleşmesi bulunmalıdır. Belirli süreli iş sözleşmelerinde, sözleşme süresinin dolmasıyla kendiliğinden sona erdiğinden ihbar tazminatı söz konusu olmaz.
- İş sözleşmesi, yasal bildirim sürelerine uyulmadan feshedilmiş olmalıdır.
- Fesih, haklı bir nedene dayanmamalıdır. İşveren veya işçinin haklı nedenle fesih yapması durumunda ihbar tazminatı ödenmez.
İhbar Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
İhbar tazminatı, işçinin son brüt ücreti üzerinden hesaplanır. Hesaplamaya, işçinin giydirilmiş brüt maaşı (brüt maaş, yol ve yemek gibi süreklilik arz eden yan haklar dahil) esas alınır. Belirlenen ihbar süresinin gün sayısı ile günlük brüt ücret çarpılarak brüt ihbar tazminatı bulunur. Bu brüt tutar üzerinden gelir vergisi ve damga vergisi kesintileri yapıldıktan sonra net ihbar tazminatına ulaşılır.
İhbar Tazminatının Ödenmediği Durumlar
Bazı durumlarda ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü doğmaz:
- İşveren veya işçinin haklı nedenle fesih yapması.
- Belirli süreli iş sözleşmelerinin süresinin dolması.
- Deneme süresi içinde iş sözleşmesinin feshedilmesi.
- İşçinin kendi isteğiyle istifa etmesi ve ihbar süresine uyması.
- Emeklilik, muvazzaf askerlik veya evlilik gibi nedenlerle iş sözleşmesinin feshedilmesi.
İhbar Tazminatı ile Kıdem Tazminatı Arasındaki Fark
İhbar tazminatı ile kıdem tazminatı sıklıkla karıştırılsa da farklı haklardır. İhbar tazminatı, bildirim sürelerine uyulmaması halinde ödenirken, kıdem tazminatı işçinin belirli şartlar altında ve en az bir yıl çalışmış olması durumunda hak ettiği bir ödemedir. İhbar tazminatı hem işçi hem de işveren için söz konusu olabilirken, kıdem tazminatı yalnızca işçiye tanınmış bir haktır.