Kondom Nedir?
Prezervatif olarak da bilinen kondom, cinsel ilişki sırasında gebeliği önlemek ve cinsel yolla bulaşan hastalıkları (CYBH) engellemek amacıyla kullanılan bir bariyer doğum kontrol yöntemidir. Genellikle lateks, poliüretan veya poliizopren gibi esnek malzemelerden üretilen ince bir kılıftır.
Tarihçesi
Kondomların tarihi M.Ö. 1350'li yıllara kadar uzanmaktadır. Bu dönemde Mısır'da erkeklerin süs amaçlı penis bariyerleri taktığı bilinmektedir. Modern kondomlar ise 18. yüzyılda "kondom" adını almış ve 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren sentetik maddelerden veya kauçuktan yapılmaya başlanmıştır. 1930'dan bu yana yapımında lateks yaygın olarak kullanılmaktadır.
Nasıl Çalışır ve Ne İşe Yarar?
Kondom, ereksiyon halindeki penise takılır ve boşalma sırasında meninin cinsel partnerin vücuduna girmesini fiziksel olarak engeller. Bu sayede spermlerin vajinaya ulaşmasını önleyerek gebelikten korur. Aynı zamanda cinsel yolla bulaşan hastalık etkenlerinin bir partnerden diğerine geçişini de azaltır.
Kondom Kullanımının Avantajları
- Gebelikten Korunma: İstenmeyen gebelikleri önlemede oldukça etkili bir yöntemdir.
- Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklardan Korunma: AIDS, Hepatit B, Hepatit C, bel soğukluğu ve frengi gibi cinsel yolla bulaşan hastalıkların bulaşma riskini önemli ölçüde azaltır. Ancak HPV gibi bazı enfeksiyonları cilt teması nedeniyle tamamen önleyemeyebilir.
- Erişim Kolaylığı ve Uygun Maliyet: Reçete gerektirmez ve eczanelerden, marketlerden kolayca temin edilebilir, maliyeti düşüktür.
- Yan Etkilerin Azlığı: Genellikle yan etkilere neden olmaz.
Kondom Çeşitleri
Piyasada lateks, poliüretan ve poliizopren gibi farklı malzemelerden üretilmiş kondomlar bulunur. Lateks alerjisi olan kişiler için lateks içermeyen alternatifler mevcuttur. Ayrıca ince, ekstra ince, noktalı, tırtıklı, kokulu, geciktiricili ve farklı boyutlarda (standart, slim fit, XL) çeşitleri mevcuttur. Spermisit (sperm öldürücü) içeren kondomlar da gebeliği önlemede ek koruma sağlayabilir.
Doğru Kondom Kullanımı
- Kondom, penis sertleştiğinde ve cinsel ilişki başlamadan önce takılmalıdır.
- Ucundaki meni haznesi sıkılarak havası alınmalı ve kondom penisin ucuna yerleştirilip tabanına kadar yuvarlanmalıdır.
- Her cinsel ilişkide yeni bir kondom kullanılmalı ve tek kullanımlıktır.
- İlişki sonrası penis erekteyken kondom sıkıca tutularak çıkarılmalı ve çöpe atılmalıdır (tuvalete atılmamalıdır).
- Kondomlar serin ve karanlık bir yerde, son kullanma tarihine dikkat edilerek saklanmalıdır.
Kondom Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler ve Riskler
- Yanlış Kullanım: Geç takma, ters takma, son kullanma tarihi geçmiş ürün kullanma, uygun boyutta seçmeme gibi hatalar koruyuculuğu azaltır.
- Yırtılma Riski: Tırnak veya dişle açma, yağ bazlı kayganlaştırıcılar kullanma (lateks kondomlarda), yeterli kayganlık olmaması yırtılma riskini artırır.
- Alerjiler: Lateks alerjisi olan kişilerde kaşıntı, kızarıklık, şişlik gibi reaksiyonlar görülebilir. Bu durumda lateks içermeyen alternatifler tercih edilmelidir.
- Etkinlik Oranı: Doğru ve düzenli kullanıldığında gebeliği önlemede yaklaşık %98 etkilidir. Ancak gerçek kullanımda bu oran %82-85 civarına düşebilir. Kondom %100 koruma sağlamaz.